گنجینه زندگان

گنجینهٔ زندگان یکی از کتاب های مانی است. عنوان اصلی این کتاب در یک متن سغدی سمیتیها آمده است. در منابع گوناگون، از جمله متون قبطی و چینی و عربی و فارسی میانه ترجمهٔ این عنوان ذکر گردیده است. ابن ندیم آن را سفر الاحیاء و بیرونی و احمد یعقوبی آن را کنزالاحیاء و مسعودی کنز ضبط کرده اند. بیرونی مطلبی از آن را در مورد جنسیت ملائک نقل کرده است. در متون فارسی میانهٔ مانوی عنوان آن نیان زندگان به معنی گنج زندگان است.تاکنون متنی از این کتاب به زبان های ایرانی به دست نیامده است. به روایت مسعودی فصلی از آن دربارهٔ فرقهٔ مرقیونیه بوده است و به روایت تاریخ یعقوبی، مانی در این کتاب به توصیف آنچه از پاکی نور و آنچه از فساد تاریکی در روح وجود دارد، می پردازد و کارهای پست را به تاریکی نسبت می دهد.
تفضلی، احمد، و به کوشش آموزگار، ژاله. تاریخ ادبیات ایران پیش از اسلام. تهران: انتشارات سخن، ۱۳۷۶ شابک ‎۹۶۴-۵۹۸۳-۱۴-۲

گنجینۀ زندگان
یکی از هفت کتاب مانی که به زبان آرامی شرقی (سوری به گفتۀ ابن ندیم) نوشته شده بود. این کتاب به زبان اصلی در دست نیست و تاکنون هیچ بخشی از آن به زبان های ایرانی به دست نیامده است. عنوان اصلی کتاب در یک متن سغدی (به نقل از متن های فارسی میانه) سمیتیها (زندگان) آمده است. ابن ندیم در الفهرست آن را سِفْرالاَحیا و بیرونی در آثارالباقیه آن را کَنْزُالاَحیا ضبط کرده اند. در متن های فارسی میانۀ مانوی عنوان کتاب نیان زندگان (به معنای گنج زندگان) است. به روایت یعقوبی در کتاب تاریخ، مانی در کنزالاحیاء به توصیف آنچه از پاکی نور و آنچه از فساد تاریکی در روح وجود دارد، می پردازد و کارهای پست را به تاریکی نسبت می دهد.