گنج دره

مختصات: ۳۴°۲۷′ شمالی ۴۸°۰۷′ شرقی / ۳۴٫۴۵۰°شمالی ۴۸٫۱۱۷°شرقی / 34.450; 48.117
فهرست آثار ملی ایران
سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری
تپه گنج دره مربوط به دوره نوسنگی است و در شهرستان هرسین، روستای قیسوند واقع شده و این اثر در تاریخ ۵ آذر ۱۳۸۰ با شمارهٔ ثبت ۴۳۹۴ به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
در کنار جاده اصلی هرسین به کرمانشاه و در فاصله ۷ کیلومتری از شهر هرسین تپه گنج دره قرار گرفته است. ارتفاع گنج دره نسبت به سطح دریا بین ۱۳۰۰ تا ۱۴۰۰ متر است. ارتفاع تپه ۵ متر و قطر آن ۴۰ متر است و یک محدوده ۱۳۰۰ متر مربعی را شامل می شود.
کاوش های گنج دره در سال ۱۹۶۵ آغاز شد و تا سال ۱۹۶۹ ادامه داشت. این کار تحت نظارت پروفسور اسمیت باستان شناس کانادایی صورت گرفت.

گنج درّه
محوطۀ باستانی پیش از تاریخی در نزدیکی روستای گیسوند از توابع شهرستان هَرسین در استان کرمانشاه. کاوش تپۀ گنج دره را فیلیپ اسمیت از دانشگاه مونترآل کانادا در ۱۳۴۴ش آغاز کرد. آثار فرهنگی به دست آمده از گنج دره معرف عصر نوسنگی است. مردم در کلبه های ساده خشتی زندگی می کردند و پایۀ اقتصاد کشت محدود به غلات دیم و نگهداری دام بود. ابزارهای لازم از سنگ ساخته می شد و هنر به ساخت سفال و پیکرک های گلی کوچک انسان و بز و گوسفند محدود بود. فیلیپ اسمیت تپۀ گنج دره را تنها محوطۀ باستانی پیش از تاریخی ایران می داند که کهن ترین نمونۀ شناخته شده سفال را دارد. حداکثر قدمت پیشنهادی اسمیت ۸۵۰۰پ م است.