زینت المجالس

wikijoo: زینت_المجالس

wikinoor: قرن یازدهم ق)، کتابی است تاریخی در موضوعات متنوع و گوناگون که به زبان فارسی و در سال (۱۰۰۴ ق) تالیف گردیده است.
کتاب با مقدمه آقای احمد احمدی در اشاره ای مختصر به مباحث آغاز و مطالب در ده جزء و هر جزء، در چندین فصل، تنظیم شده است. مؤلف، در بیان مطالب، از اشعار و حکایات فراوانی استفاده کرده است. وی در ابتدای هر جزء، عنوان ده فصول را بیان کرده و سپس هر کدام را شرح داده است. نثر کتاب، ادبیات قدیم فارسی و تا حدودی نثر مسجع و آهنگین است. چنین به نظر می رسد که مؤلف موفق به اتمام دو فصل آخر از جزء نهم نشده است. در بعضی از نسخ های کتاب، فصل نهم و دهم از جزء نهم، به عنوان ملحقات آورده شده است ولی در این نسخه، به این ترتیب بیان نشده و فصل نهم و دهم، جزء مطالب اصلی کتاب، آورده شده است.
گزارش محتوا
فصل اول از جزء اول، در بیان معرفت کردگار می باشد. مطالب فصول دیگر این جزء، به ترتیب زیر می باشد: پیرامون معجزات انبیا ، کرامات اولیا و مقامات اصفیا ، در ذکر ملوک عجم و سلاطین گذشته، تاریخ خلفا و آثار آن ها، پادشاهان اسلام هم عصر عباسیان ، خاصیت عدالت ، سیره ملوک ، لطایف و ظرایف سخنان اهل زمان خود، کیاست ملوک، عدالت آیین و... ابتدای جزء دوم، نامه ها و احکامی است که ملوک و سلاطین صادر می کردند. نویسنده در این رابطه، پیرامون فوائد تدبیرات سلاطین، فراست و زیرکی سلاطین و ملوک، مواعظ حکما نسبت به سلاطین، احکام غریب و عجیبی که سلاطین صادر می کردند توضیحاتی داده داده است.فصل نهم در بیان حکایات نادر دبیران و فصل دهم شمه ای از لطائف حکایت نما می باشد. مؤلف، در جزء سوم، پیرامون برخی از افراد و شغل آن ها از جمله: اطبا، منجمین، شعرا، مغنیان و معبران و همچنین مطالبی در مورد اخلاق پسندیده بیان کرده است. جزء چهارم در بیان صفات اخلاقی نیکو مانند ادب ، شفقت و رحمت ، توکل ، سخاوت ، شجاعت ، صبر و شکر ، زهد و حزم و دور اندیشی و... می باشد. برای بیان و شرح این جزء از اشعار و حکایات فراوانی استفاده شده است. مطالب جزء پنجم را می توان ادامه مطالب جزء قبل پیرامون صفات اخلاقی دانست. مؤلف، در این بخش، پیرامون فضیلت خاموشی، وفای به عهد ، اصلاح بین دو نفر ، کتمان راز ، فواید امانت ، مکارم اخلاق ، ثبات نیت ، فواید مشورت و اختلاف طبایع شرح و توضیح داده است. جزء ششم با مذمت اخلاق رذیله ، مخصوصا حسد آغاز گردیده است. حرص ، طمع ، دروغ ، بخل ، نقض عهد و خلف وعده ، و... صفات دیگری است که مؤلف در این جزء به توضیح آن ها ژرداخته است. هفتم، به بیان برخی از گناهان اختصاص یافته است؛ گناهانی مانند اسراف ، خیانت ، زنا ، کفران نعمت ، سعایت و... مطالب فصل نهم در بیان مردم بد اصل، و فصل دهم در ذ کر زنان پارسا و نیکو سیرت است. در جزء هشتم مطالبی در مورد فوائد خدمت ملوک ، عوائد خوف و فوائد رجاء، در بیان فر جبعد از شدت، مبتلایان به بلای عشق و... بیان گردیده و توضیحاتی پیرامون آن ها داده شده است. جزء آخر با مطالب عجیب و غریب پیرامون خلقت و طول عمر آدمیان شروع می شود. مؤلف در این بخش، حکایت هایی همراه با شعر پیرامون این موضوع ذکر کرده است. همچنین در این بخش، برخی مطالب غریب دیگر مانند غرایب و طلسمات ، غرایب طیور و... بیان شده است. مباحث دیگر این جزء عبارت است از: ممالک جهان و احوال بعضی از آن ها؛ بیان عمارات رفیعه ؛ ذکر حیوانات درنده مضر؛ در بیان سلطنت مغولان؛ ایلکانیان؛ سلطنت ملوک سربداران ؛ ملوک تیموریان . فصل دهم، پیرامون سلطنت صفویه و جلوس شاه طهماسب بر تخت سلطنت می باشد.
وضعیت کتاب
فهرست مطالب و موضوعات در ابتدای کتاب بیان شده است. کتاب فاقد پاورقی می باشد.