رحله الایطالی کاسبارو بالبی

wikifeqh: قرن شانزدهم در راه سفر به هند از عراق گذشت. سفر او از حلب در ۱۳ کانون الاول ۱۵۷۹ آغاز شد. پس از دو روز به بیره و پس از آن با عبور از القائم، عنه و هیت به الفلوجه رسید. بعد از الفلوجه از طریق خشکی به بغداد سفر نمود. او در سفر عراق ۱۳۰ مکان بین شهرهای مهم و قصبات و روستاهای کوچک را ذکر کرده که حاکی از اهمیت سفرنامه اوست. کاسبارو بغداد را اگر چه خیلی بزرگ نبوده، پرجمعیت معرفی می کند. این شهر گذرگاه مهم به بلاد عرب ، ترکیه و فارس و سایر مناطق بوده و لذا تجارت خارجی آن رونق داشته و روزانه قافله های فراوانی به آن وارد می شده اند. او سپس به تقسیم بندی عراق به دو بخش غرب دجله در حاکمیت بلاد عرب و شرق آن در حاکمیت فارس اشاره کرده است. پسطرس حداد در حاشیه کتاب این سخن بالبی را برگرفته از سفرنامه های پیش از او دانسته و آن را حاکی از جهل او و جهانگردان پیش از او دانسته است. نویسنده در ذکر آثار واقع در بغداد با این که اعتراف می کند که «در شهر آثار فراوانی مشاهده کردیم»، به توضیح مختصری درباره قلعه ای تازه ساخت که پاشا حاکم مدینه در آن مستقر بوده است، بسنده کرده و از آثار دیگر وصفی به میان نیاورده است. بصره به فاصله ۱۵ مایل از دریا شهری بزرگ گزارش شده که از طریق تنگه هرمز با مناطق دیگر در تجارت بوده است. این شهر در آن زمان تحت سیطره اتراک ( عثمانی ) بوده است. پیش از آن تحت سلطه جزریان بوده که به گفته کاسبارو در زمان او سرزمینی وسیعی را که دست عثمانی به آن نمی رسیده، در تحت سلطه داشته اند؛ منطقه ای که در هنگام مد آب به صورت جزیره درمی آمده است و مانع از تصرف آن توسط نظامیان می شده است. در هنگام مطالعه سفرنامه متوجه می شویم که بالبی مقید بوده است که اتفاقات روزانه را در دفتری بنویسد؛ لذا در سفرنامه او دقتی است که کمتر در سایر سفرنامه ها مشاهده می شود. او تاریخ ها، ساعات و اسامی مکان ها را ذکر می کند به گونه ای که خواننده می تواند منازل سفر را روزانه دنبال کند. از جمله ویژگی های سفرنامه بالبی تقید به اختصار در کلام است؛ لذا عمدا در تتابع حوادث سفر از بندقیه به حلب خودداری کرده است، چرا که بسیاری از جهانگردان پیش از او به این منطقه سفر کرده و به تفصیل در این باره سخن گفته اند. معلوم نیست که بالبی به زبان عربی تکلم می کرده است یا تنها توانایی تفاهم به آن را داشته و از دوستانش اسامی شهرها و روستاها را سؤال می کرده و آنها تنها به نقل از شنیده هایش می نوشته است، پس بعضی را صحیح ضبط کرده و برخی را هم به غلط نوشته است که مترجم، صحیح برخی از این اسامی را متذکر شده و بعضی مانند «ملیو زراعه» را نیز که ممکن است با گذشت ایام متروک شده باشد، نتوانسته تشخیص دهد. از آنجا که بالبی تجارت هم می کرده است، لذا به موازین، مقیاس ها و پول های رایج در شهرهای مهمی که از آن گذر کرده توجه داشته است. او بخشی از مطالب بغداد ، بصره و تنگه هرمز را به این امور اختصاص داده و معادل آنها به حساب حلب که منطقه معروفی بوده و بندقیه که موطن تجار محلی بوده است را، ذکر کرده است. بالبی، همچنین از آداب و رسوم اماکن مختلف و هدایایی که لازم است تجار فراهم آورده و برای تسهیل کارهایشان به رؤسای قبایل و بزرگان قوم در هر شهر تقدیم کنند، سخن رانده است.
وضعیت کتاب
فهارس اعلام ، اماکن ، شهرها و محتویات در انتهای اثر آمده است. پطرس حداد، مصحح کتاب در پاورقی مطالب مفیدی را از دیگر منابع ذکر و یا به آنها ارجاع داده و اگر برخی اشتباهات مؤلف را اصلاح کرده، تذکر داده است.