رحله ابن جبیر

wikifeqh: ماه شوال سال 578 آغاز و به صورت ماهانه به ماه محرم 581 ختم شده است. این اثر، از دیدگاه ادبی در میان سفرنامه ها واجد اهمیت بسیار است. اسلوب کتاب، ادیبانه است و غالباً سجع در آن به کار رفته است. مؤلف، مطالبی را که گاه ملال آور به نظر می رسد، با احساس و سرزندگی و بدون تکلف بیان داشته است. اثر او زیبا و دارای شیوه نگارشی استوار است.
از قرن پنجم قمری، آثاری در ادب جغرافیایی سرزمین های غربی خلافت عباسیان پدید آمد که در زبان عربی با نام «الرحلة» و در فارسی با عنوان «سفرنامه» شهرت یافت. بنا به نوشته کراچکوفسکی این آثار، به صورت یادداشت های روزانه تدوین شده و با سفرهایی به قصد حج مرتبط بوده اند، ولی افزون بر مراسم حج، دیگر مراحل سفر نیز ذکر شده است.
عمده ترین این گونه آثار که در اسپانیا نوشته شده از آن ابن جبیر است. ابن جبیر سه بار به شرق سفر کرد. سفر اول او در سال 578ق، از غرناطه شروع شد و اسکندریه و شام و عراق و جزیره را دید و سفرنامه ای که از او باقی مانده، شرح همین سفر است. او در طول سفر دقت خاصی در ضبط تاریخ ورود به هر شهر داشت و به مزارها و مکان های مقدس توجه ویژه ای نمود. هدفش از این سفر رسیدن به حجاز و انجام مراسم حج بود. ابن جبیر در زمانی به این مسافرت رفت که صلیبیان در شام بودند و مشاهدات وی از شهرهای شام منبع بسیار خوبی برای شناخت وضعیت شهرهای شام در آن مقطع زمانی است.
در مسیر بازگشت، از شهر صور با کشتی به سوی اندلس حرکت کرد. کشتی او در نزدیکی سیسیل شکسته شد و مسافران آن توسط گیوم پادشاه سیسیل نجات یافتند. ابن جبیر از شهرهای سیسیل گزارش هایی جالب توجه ارائه نموده و در سال 581ق، به اندلس بازگشته است.