سراج الملوک

wikinoor: ابی بکر محمد بن الولید الفهری الطرطوشی المالکی (۵۲۰ ه.) کتابی است در سیاست و اداره حکومت که به زبان عربی و در نیمه اول قرن ششم هجری نوشته شده است.
این اثر که مشهورترین کتاب نویسنده می باشد، یکی از کتاب هایی است که در عصر اسلامی درباره موضوع ادب به مفهوم عام و آداب مملکت داری به طور خاص نوشته شده است. طرطوشی معتقد است رفتار سیاسی باید همراه با پایبندی به اصول اخلاقی باشد.
ساختار کتاب
کتاب در دو جلد، در ۶۴ باب عرضه شده است. پس از مقدمه ای از محقق در معرفی شخصیت مصنف، به معرفی ابواب کتاب پرداخته می شود. مراجع کتاب در انتهای آن قید شده است.
گزارش محتوا
طرطوشی در ابواب متعدد کتابش مطالبی را ذکر کرده که می توان آنها را شرح مفصلی بر سخنان امام علی علیه السّلام شمرد. وی ضمن بیان و توضیحی که مستند به مجموعه ای از تجارب پادشاهان و دولت ها در تاریخ می باشد، بحث مفصل و گسترده ای را پیش می کشد. خلاصه اندیشه او در این موضوع این است که عدالت، اساس پادشاهی و رمز تمدن به شمار می رود و دولت ها بر پایه عناصری وابسته به هم استوارند: (سلطانی بدون لشکر و لشکری بدون مال و مالی بدون مالیات گرفتن و مالیات بدون آبادانی و آبادانی بدون عدالت ، وجود ندارد، پس عدالت پایه دیگر پایه هاست). او همین طور با استناد به تجربه های تاریخی، معتقد است که علل اصلی زوال دولت ها سه چیز است: خوش گذرانی شاهان، استبداد، به حکومت رسیدن افراد ضعیف یا خردسال. در کتاب، بابی گشوده شده است که در آن، طلب ملک توسط حضرت سلیمان علیه السّلام توجیه شده است؛ زیرا نویسنده معتقد است پیامبرانی مانند حضرت سلیمان علیه السّلام و حضرت یوسف علیه السّلام ، هدفی جز خدمت نداشته اند؛ به ویژه حضرت یوسف علیه السّلام که تصدی این منصب در او متعین و منحصر بوده است و به قول زمخشری در تفسیر کشاف ، یوسف علیه السّلام قصد داشت تا احکام الهی را اجرا کند و اقامه حق و بسط عدل نماید و می دانست که هیچ کس غیر از او از عهده این کار بر نمی آید؛ پس تولیت و مقام را با هدف جلب رضای خدا طلب می کرد، نه به علت دوست داشتن سلطنت و دنیا. محقق کتاب، نعمان صالح نعمان، نسخه های مختلف کتاب را مورد بررسی قرار داده و شرح حال مختصری از اعلامی که اسمشان در کتاب ذکر شده، ارائه کرده است.
وضعیت کتاب
...