بردیا

بَردیا (به پارسی باستان: )، درگذشتهٔ ۵۲۱ پیش از میلاد نام پسر کوچک تر کوروش بزرگ هخامنشی و برادر کمبوجیه دوم بود. وی سومین پادشاه هخامنشیان بود. مرگ بردیا، برای مورخین ایران باستان، ماجرایی پیچیده گشته است، برخی از مورخین ادعا می کنند که شخصیت تاریخی گئومات مغ، شخصیتی جعلی است که داریوش یکم، اختراع کرد تا بدین وسیله، به کودتای خود علیه بردیا (وارث قانونی کمبوجیه دوم) مشروعیت ببخشد. برخی اما عقیده دارند که شخصیت گئومات مغ حقیقت دارد و داریوش دروغ نگفته است. نکته ای که ذهن مورخان را به خود مشغول کرده است، این بوده که چطور قتل بردیا برای درباریان و خانواده بردیا پوشیده مانده و کسی جز داریوش و رازدار او، از قتل بردیا مطلع نبوده است. نکته دیگر آن است که اگر واقعاً داریوش دروغ گفته بود، چطور در منابع تاریخ کلاسیک (یونانی)، هیچ اشاره ای به حقیقت ماجرا نشده است و چرا مورخان کلاسیک، سخن داریوش را تأیید کرده اند.
ادبیات کهن ایران
کوروش بزرگ
کمبوجیه دوم
داریوش یکم
نظریه یکسان بودن گئومات مغ و بردیا
مغ
مجوس
پارمیس
به روایت هرودوت و داریوش یکم، بردیا، برادر تنی کمبوجیه بود. اکثر منابع تاریخی شباهت بی نظیر بردیا با گئومات مغ را تأیید می کنند. از بردیا تنها یک دختر به نام پارمیدا به جا مانده است.
در سال ۵۲۱ پیش از میلاد کمبوجیه در راه بازگشت از مصر می میرد. گئومات مغ (بردیای دروغین) با فریبکاری و زورستانی با طرح معرفی خود با نام بردیا فرزند کوروش بزرگ تخت پادشاهی را مالک می شود.
نام بردیا از ریشه ایرانی کهن بردز به معنی بلند بودن ریشه گرفته است. در نسخه ایلامی بیستون او پیرتیا نامیده شد، ولی در نسخه اکدی و اسناد خصوصی شهر بابل فرم مادی برزیا دارد. هرودوت او را سمردیس، آیسخولوس او را مردوس، ژوستین او را مرگیس و هلینیکوس او را مرفیس نامید. در مقابل، کتسیاس پسر کوچک کوروش را تانیوکزارکس (به معنی کسی که بدن نیرومندی دارد؛ پارسی باستان: تنو وزرکه به معنی بلند قامت) و گزنفون او را تانائوکسارس نامید. هر دو نام بردیا و تانیوکزارکس دلالت بر قدرت بدنی استثنائی شاهزاده دارد که احتمالاً تانیوکزارکس لقب بردیا بود. در نوشته های هرودوت، بردیا همچون غولی خودنمایی می کند. بر طبق کتیبه بیستون، کمبوجیه و بردیا یک پدر و مادر داشتند. هرودوت همچنین می گوید که آن ها برادر تنی بودند و مادرشان کاساندان، دختر فارناسپس، شاهزاده هخامنشی بود. اظهارات کتسیاس که گفت همسر کوروش و مادر پسرانش، آمتیس، دختر آخرین پادشاه ماد آستیاگ بوده، احتمالاً اشتباه است.

بَردیا
پسر کوروش کبیر و برادر کَمبوجیه، قرن ۶پ م. در متون یونانی سِمردیس ضبط شده است.گویند گئوماتۀ مخ او را کشت و مدتی خود را بردیا نامید.کتِسیاس ، بردیا را تَنیوزَرکِس می نامد و می نویسد، یکی از مغان به نام سْپندَداتَه نزد کمبوجیه، بردیا را متهم به شورش می کند، که منجر به کشته شدن او می شود.