خواجه محمد پارسا یکی از مشایخ طریقه
نقشبندیه در قرن هشتم هجری است. نام و نسبش را محمد بن محمد بن محمود الحافظی البخاری و کنیه اش را ابوالفتح نوشته اند. نسبت حافظی به نام جدش حافظ الدین کبیر محمد بخاری اشاره دارد که در شمار علمای سده هفتم هجری است. نسبش را به
عبدالله بن جعفر طیار می رسانند.
فصل الخطاب لوصل الاحباب فی المحاضرات
شرح فصوص الحکم به زبان فارسی
رساله قدسیه
تفسیر بر سوره های دو جزء ملک و نبا به زبان فارسی
تحقیقات
عقاید
الفصول الستخ در حدیث
مناسک حج
تفسیر ثمانیه
الاربعون حدیث
رمز الاقطاب
محبوبیه
مسئله خلق الافعال
رساله در تحقیق زمان و مکان
سخن راست
رساله کشفیه
کلمات خواجه پارسا
رساله در ذکر هفتاد و دو فرقه اسلام
فخرالدین علی صفی مؤلف رشحات عین الحیات که از جمله منابع متقدم و معتبر دربارهٔ طریقه نقشبندیه است دربارهٔ لقب پارسا چنین آورده است:
«در مبادی احول که حضرت خواجه محمدپارسا آغاز ملازمت حضرت خواجه کرده اند، روزی در اثنای مجاهدات و ریاضات به در خانه حضرت خواجه ـمده بودند و بیرون در منتظر ایستاده، اتفاقاً کنیزکی از خادمان حضرت خواجه بیرون درآمده، حضرت خواجه از وی پرسیده اند که بیرون کیست؟ وی گفته جوانی است پارسا که بر در منتظر ایستاده. حضرت خواجه بیرون آمده اند و خواجه محمد را دیده اند، فرموده اند که شما پارسا بوده اید. از آن روز باز که این لفظ بر زبان مبارک ایشان گذشته در السنه و افواه افتاده و خدمت محمد به این لقب مشهور شده اند.»
خواجه محمد در سال ۷۴۹ق در بخارا ولادت یافت. وی در میان خانواده ای تربیت یافت که همه از مشاهیر بخارا بودند. از ابتدای احوال و زندگانی این صوفی حنفی مذهب اطلاعی در دست نیست. مهم ترین اتفاق در زندگانی او ورود به حلقه پیروان خواجه بهاءالدین محمد نقشبند بود. وی بعد از ورود به سلک مریدان خواجه بهاءالدین و طی مقدمات سلوک چندان از نایت خواجه نقشبند برخواردار شد که بعد از او در این طریقه مقام ارشاد را برعهده گرفت. سخنان بهاءالدین محمد دربارهٔ پارساکه خلیفه دوم او بعد از خواجه علاءالدین عطار محسوب می شود حاکی از مقامات معنوی خواجه پارسا و نیز توجه خاص پیر نقشبند بدو بوده است.
