جهانگیر قائم مقامی (۱۲۹۷-۱۳۶۰)، متخصص اسناد تاریخی و تاریخ دورهٔ قاجار، و مدیر نشریهٔ بررسی های تاریخی. وی از نوادگان میرزا ابوالقاسم قائم مقام فراهانی (از ملتزمین عباس میرزا نایب السلطنه فتحعلی شاه و صدراعظم محمد شاه قاجار) فارغ التحصیل دانشکده افسری و دارای درجه دکترای تاریخ از دانشگاه سوربون فرانسه. او دارای تألیفات بسیاری در زمینه تاریخ و سندشناسی فارسی است و از سال ۱۳۴۵ تا ۱۳۴۹ سردبیری مجله بررسی های تاریخی را بر عهده داشته است.
تحولات سیاسی نظام ایران از قرن یازدهم هجری تا سال ۱۳۰۱ شمسی، چاپخانه علی اکبر علمی، ۱۳۲۶
منشأت قائم مقام فراهانی (تصحیح و تحشیه)، کتابخانه ابن سینا، ۱۳۳۷
اهتمام ناسخ التواریخ (قسمت قاجاریه)، امیر کبیر، ۱۳۳۸
بحرین و مسائل خلیج فارس، کتابخانه طهوری، ۱۳۴۱
تاریخ ارتش نوین ایران، جلد اول، انتشارات ارتش، ۱۳۴۵
روابط نظامی ایران و فرانسه در قرن نوزدهم، رساله دکترا بزبان فرانسه، دانشگاه سوربن پاریس، ۱۳۴۷
گرد آوری و مقدمه کتاب زین ابزار تألیف استاد پورداود، انتشارات ارتش، ۱۳۴۷
یکصد و پنجاه سند تاریخی از جلایریان تا پهلوی، انتشارات ارتش، ۱۳۴۸
اسناد تاریخی وقایع مشروطهٔ ایران، نامه های ظهیرالدوله، انتشارات ارتش، ۱۳۴۸
گاهنامه تطبیقی سلطنت پادشاهان ایران و جهان، انتشارات مهنامه ارتش، ۱۳۴۹
نیم قرن تمدن و فرهنگ ایران از ۱۲۹۹ تا ۱۳۴۹، نشریه ارتش، ۱۳۴۹
مقدمه ای بر شناخت اسناد تاریخی، انتشارات انجمن آثار ملی، ۱۳۵۰
پیشینه سان و رژه، بخش سوم: از ایلخانیان تا زمان حاضر، انتشارات وزارت فرهنگ و هنر، ۱۳۵۰
مسئله هیرمند در روابط ایران و افغانستان، انتشارات دانشگاه پدافند، ۱۳۵۰
مسئله هرموز در روابط ایران و پرتغال، اسناد فارسی عربی و ترکی در آرشیو پرتغال دربارهٔ هرمز و خلیج فارس (دو جلد)، چاپ اول، ۱۳۵۴، چاپ دوم در مجموعه مقالات خلیج فارس از انتشارات دفتر مطالعات سیاسی و بین المللی، ۱۳۶۹
ایران امروز، انتشارات شورای عالی فرهنگ، ۱۳۵۴
تاریخ ژاندارمری ایران، ۱۳۵۵
نامه های پراکنده قائم مقام فراهانی، بخش یکم، (نامه های مربوط به جنگ های ایران و روسیه)، انتشارات بنیاد فرهنگ، ۱۳۵۷
نامه های سیاسی و تاریخی سیدالوزراء قائم مقام فراهانی (درباره معاهده صلح ترکمانچای و غرامات آن)، انتشارات دانشگاه ملی، ۱۳۵۸
روش تحقیق در تاریخ نگاری، انتشارات دانشگاه ملی، ۱۳۵۸
نامه های پراکنده قائم مقام فراهانی، بخش دوم، (نامه های مربوط به مآموریت گریبایدوف در ایران و مسائل دیگر در روابط ایران و روسیه)، انتشارات بنیاد فرهنگ، ۱۳۵۹
نهضت آزادیخواه مردم فارس در انقلاب مشروطیت ایران، انتشارات مرکز تحقیقات تاریخی، ۱۳۵۹
جهانگیر قائم مقامی فرزند رضاقلی قائم مقامی (یاور) در ۱۸ مهرماه ۱۲۹۷ خورشیدی در تهران متولد شد. او با چهار واسطه به قائم مقام فراهانی وزیر و صدراعظم عباس میرزا نایب السلطنه و محمد شاه قاجار و صاحب منشآت معروف می رسد. دوران کودکی او در تهران و کرند و کرمانشاه و همدان و اراک گذشته است. تحصیلات ابتدایی را در مدرسهٔ علمیهٔ تهران و فردوسی اراک و قسمتی از تحصیلات متوسطه خود را در دبیرستان علمیهٔ تهران انجام داد و سپس به اصرار پدرش به مدرسهٔ نظام در تهران وارد شد و سپس به دانشکدهٔ افسری رفت و تحصیلات خود را در رشتهٔ فنون نظامی در سال ۱۳۲۱ خورشیدی با درجهٔ ستوان دومی در رشتهٔ مهندسی از آن دانشکده به پایان رسانید، و چندی در لشکرهای تهران و خوزستان و شیراز خدمت کرد. سپس برای تکمیل تحصیلات مهندسی نظامی به مدارس عالی مهندسی در شهرهای آنژه و ورسای به فرانسه رفت. جهانگیر قائم مقامی در خلال خدمات نظامی خود همیشه به مطالعه و بررسی تاریخ و جغرافیای ایران علاقه مند بود و در هر مأموریتی از فرصت های محلی برای تکمیل اطلاعات تاریخی و جغرافیایی محلی استفاده می کرد چنانکه در سفرهای خوزستان و بختیاری و کهگیلویه و فارس اطلاعات کاملی در بارهٔ عشایر آن حدود جمع آوری کرد و حاصل کار او به صورت سه جلد کتاب در بارهٔ عشایر خوزستان و کوهگیلویه است که قسمت هایی از آن هم به صورت مقالاتی تحت عنوان «عشایر خوزستان» در مجلهٔ یادگار سال های ۱۳۲۳، ۱۳۲۴ و ۱۳۲۵ به مدیریت دانشمند فقید استاد عباس اقبال آشتیانی که در تهران منتشر می شد به چاپ رسیده است. جهانگیر قائم مقامی پس از تعطیل مجلهٔ یادگار همکاری قلمی خود را با مجلهٔ یغما آغاز نمود و این همکاری سال ها ادامه داشت. وی مدت ۶ سال در دانشگاه نظامی تهران، سمت استادی در رشتهٔ مهندسی داشت و در همین سال هاست که به طور ضمنی به تحصیل در دانشگاه تهران نیز پرداخت و در سال ۱۳۳۵ به اخذ لیسانس نائل آمد. در سال ۱۳۳۶ به دومین سفر تحصیلی خود به فرانسه رفت و در سال ۱۳۳۸ به ایران بازگشت. در سال ۱۳۴۴ به سمت رئیس کمیتهٔ تاریخ نظامی منصوب شد و نشریهٔ تحقیقی بررسی های تاریخی (وابسته به ستاد بزرگ ارتشتاران) در سال ۱۳۴۵ توسط جهانگیر قائم مقامی بنیان گذاری شد و خود سردبیری آن را تا ۱۳۴۹ به عهده گرفت. این سال ها به تصدیق عموم محققان تاریخ ایران و ایران شناسان داخلی و خارجی، از معتبرترین و بهترین ادوار مجلهٔ مزبور است. این نشریه تا ۱۳۵۷ به طور منظم منتشر می شد. در سال ۱۳۴۵ با حفظ سمت و شغل سازمانی خود برای طی دورهٔ دکترا در تاریخ به فرانسه رفت و در سال ۱۳۴۷ به اخذ دکترا در تاریخ معاصر ایران از دانشگاه سوربن توفیق یافت و رسالهٔ دکترای او تحت عنوان «روابط نظامی ایران و فرانسه در قرن نوزدهم» در حدود ۴۰۰ صفحه به قطع وزیری بزرگ با درجهٔ ممتاز پذیرفته شد. وی در سال ۱۳۵۱ برای بررسی اسناد تاریخ ایران موجود در آرشیوهای کشور پرتغال به لیسبون رفت و در این مدت کلیهٔ اسناد فارسی، عربی و ترکی را که مربوط به خلیج فارس و جزیرهٔ هرموز در آنجا بود بررسی نمود. حاصل این بررسی ها را نخست به صورت مقالاتی متوالی تحت عنوان «مسئلهٔ هرموز در روابط ایران و پرتغال» در مجلهٔ بررسیهای تاریخی منتشر نمود و سپس مجموعهٔ آن مقالات به عنوان جلد یکم از کتاب «اسناد فارسی، عربی و ترکی در بارهٔ هرموز و خلیج فارس» به صورت جداگانه انتشار یافت. از کارهای عمدهٔ او جمع آوری منشآت و مکتوبات قائم مقام فراهانی است که در سه مجلد به چاپ رسید. جهانگیر قائم مقامی در ۲۰ تیر ۱۳۶۰، در سن ۶۴ سالگی در تهران درگذشت و در بهشت زهرا قطعه 89، ردیف 29، شماره 16 به خاک سپرده شد.
تحولات سیاسی نظام ایران از قرن یازدهم هجری تا سال ۱۳۰۱ شمسی، چاپخانه علی اکبر علمی، ۱۳۲۶
منشأت قائم مقام فراهانی (تصحیح و تحشیه)، کتابخانه ابن سینا، ۱۳۳۷
اهتمام ناسخ التواریخ (قسمت قاجاریه)، امیر کبیر، ۱۳۳۸
بحرین و مسائل خلیج فارس، کتابخانه طهوری، ۱۳۴۱
تاریخ ارتش نوین ایران، جلد اول، انتشارات ارتش، ۱۳۴۵
روابط نظامی ایران و فرانسه در قرن نوزدهم، رساله دکترا بزبان فرانسه، دانشگاه سوربن پاریس، ۱۳۴۷
گرد آوری و مقدمه کتاب زین ابزار تألیف استاد پورداود، انتشارات ارتش، ۱۳۴۷
یکصد و پنجاه سند تاریخی از جلایریان تا پهلوی، انتشارات ارتش، ۱۳۴۸
اسناد تاریخی وقایع مشروطهٔ ایران، نامه های ظهیرالدوله، انتشارات ارتش، ۱۳۴۸
گاهنامه تطبیقی سلطنت پادشاهان ایران و جهان، انتشارات مهنامه ارتش، ۱۳۴۹
نیم قرن تمدن و فرهنگ ایران از ۱۲۹۹ تا ۱۳۴۹، نشریه ارتش، ۱۳۴۹
مقدمه ای بر شناخت اسناد تاریخی، انتشارات انجمن آثار ملی، ۱۳۵۰
پیشینه سان و رژه، بخش سوم: از ایلخانیان تا زمان حاضر، انتشارات وزارت فرهنگ و هنر، ۱۳۵۰
مسئله هیرمند در روابط ایران و افغانستان، انتشارات دانشگاه پدافند، ۱۳۵۰
مسئله هرموز در روابط ایران و پرتغال، اسناد فارسی عربی و ترکی در آرشیو پرتغال دربارهٔ هرمز و خلیج فارس (دو جلد)، چاپ اول، ۱۳۵۴، چاپ دوم در مجموعه مقالات خلیج فارس از انتشارات دفتر مطالعات سیاسی و بین المللی، ۱۳۶۹
ایران امروز، انتشارات شورای عالی فرهنگ، ۱۳۵۴
تاریخ ژاندارمری ایران، ۱۳۵۵
نامه های پراکنده قائم مقام فراهانی، بخش یکم، (نامه های مربوط به جنگ های ایران و روسیه)، انتشارات بنیاد فرهنگ، ۱۳۵۷
نامه های سیاسی و تاریخی سیدالوزراء قائم مقام فراهانی (درباره معاهده صلح ترکمانچای و غرامات آن)، انتشارات دانشگاه ملی، ۱۳۵۸
روش تحقیق در تاریخ نگاری، انتشارات دانشگاه ملی، ۱۳۵۸
نامه های پراکنده قائم مقام فراهانی، بخش دوم، (نامه های مربوط به مآموریت گریبایدوف در ایران و مسائل دیگر در روابط ایران و روسیه)، انتشارات بنیاد فرهنگ، ۱۳۵۹
نهضت آزادیخواه مردم فارس در انقلاب مشروطیت ایران، انتشارات مرکز تحقیقات تاریخی، ۱۳۵۹
جهانگیر قائم مقامی فرزند رضاقلی قائم مقامی (یاور) در ۱۸ مهرماه ۱۲۹۷ خورشیدی در تهران متولد شد. او با چهار واسطه به قائم مقام فراهانی وزیر و صدراعظم عباس میرزا نایب السلطنه و محمد شاه قاجار و صاحب منشآت معروف می رسد. دوران کودکی او در تهران و کرند و کرمانشاه و همدان و اراک گذشته است. تحصیلات ابتدایی را در مدرسهٔ علمیهٔ تهران و فردوسی اراک و قسمتی از تحصیلات متوسطه خود را در دبیرستان علمیهٔ تهران انجام داد و سپس به اصرار پدرش به مدرسهٔ نظام در تهران وارد شد و سپس به دانشکدهٔ افسری رفت و تحصیلات خود را در رشتهٔ فنون نظامی در سال ۱۳۲۱ خورشیدی با درجهٔ ستوان دومی در رشتهٔ مهندسی از آن دانشکده به پایان رسانید، و چندی در لشکرهای تهران و خوزستان و شیراز خدمت کرد. سپس برای تکمیل تحصیلات مهندسی نظامی به مدارس عالی مهندسی در شهرهای آنژه و ورسای به فرانسه رفت. جهانگیر قائم مقامی در خلال خدمات نظامی خود همیشه به مطالعه و بررسی تاریخ و جغرافیای ایران علاقه مند بود و در هر مأموریتی از فرصت های محلی برای تکمیل اطلاعات تاریخی و جغرافیایی محلی استفاده می کرد چنانکه در سفرهای خوزستان و بختیاری و کهگیلویه و فارس اطلاعات کاملی در بارهٔ عشایر آن حدود جمع آوری کرد و حاصل کار او به صورت سه جلد کتاب در بارهٔ عشایر خوزستان و کوهگیلویه است که قسمت هایی از آن هم به صورت مقالاتی تحت عنوان «عشایر خوزستان» در مجلهٔ یادگار سال های ۱۳۲۳، ۱۳۲۴ و ۱۳۲۵ به مدیریت دانشمند فقید استاد عباس اقبال آشتیانی که در تهران منتشر می شد به چاپ رسیده است. جهانگیر قائم مقامی پس از تعطیل مجلهٔ یادگار همکاری قلمی خود را با مجلهٔ یغما آغاز نمود و این همکاری سال ها ادامه داشت. وی مدت ۶ سال در دانشگاه نظامی تهران، سمت استادی در رشتهٔ مهندسی داشت و در همین سال هاست که به طور ضمنی به تحصیل در دانشگاه تهران نیز پرداخت و در سال ۱۳۳۵ به اخذ لیسانس نائل آمد. در سال ۱۳۳۶ به دومین سفر تحصیلی خود به فرانسه رفت و در سال ۱۳۳۸ به ایران بازگشت. در سال ۱۳۴۴ به سمت رئیس کمیتهٔ تاریخ نظامی منصوب شد و نشریهٔ تحقیقی بررسی های تاریخی (وابسته به ستاد بزرگ ارتشتاران) در سال ۱۳۴۵ توسط جهانگیر قائم مقامی بنیان گذاری شد و خود سردبیری آن را تا ۱۳۴۹ به عهده گرفت. این سال ها به تصدیق عموم محققان تاریخ ایران و ایران شناسان داخلی و خارجی، از معتبرترین و بهترین ادوار مجلهٔ مزبور است. این نشریه تا ۱۳۵۷ به طور منظم منتشر می شد. در سال ۱۳۴۵ با حفظ سمت و شغل سازمانی خود برای طی دورهٔ دکترا در تاریخ به فرانسه رفت و در سال ۱۳۴۷ به اخذ دکترا در تاریخ معاصر ایران از دانشگاه سوربن توفیق یافت و رسالهٔ دکترای او تحت عنوان «روابط نظامی ایران و فرانسه در قرن نوزدهم» در حدود ۴۰۰ صفحه به قطع وزیری بزرگ با درجهٔ ممتاز پذیرفته شد. وی در سال ۱۳۵۱ برای بررسی اسناد تاریخ ایران موجود در آرشیوهای کشور پرتغال به لیسبون رفت و در این مدت کلیهٔ اسناد فارسی، عربی و ترکی را که مربوط به خلیج فارس و جزیرهٔ هرموز در آنجا بود بررسی نمود. حاصل این بررسی ها را نخست به صورت مقالاتی متوالی تحت عنوان «مسئلهٔ هرموز در روابط ایران و پرتغال» در مجلهٔ بررسیهای تاریخی منتشر نمود و سپس مجموعهٔ آن مقالات به عنوان جلد یکم از کتاب «اسناد فارسی، عربی و ترکی در بارهٔ هرموز و خلیج فارس» به صورت جداگانه انتشار یافت. از کارهای عمدهٔ او جمع آوری منشآت و مکتوبات قائم مقام فراهانی است که در سه مجلد به چاپ رسید. جهانگیر قائم مقامی در ۲۰ تیر ۱۳۶۰، در سن ۶۴ سالگی در تهران درگذشت و در بهشت زهرا قطعه 89، ردیف 29، شماره 16 به خاک سپرده شد.
wiki: جهانگیر قائم مقامی