مصطفی ملکیان

مصطفی ملکیان (زادهٔ ۱۳۳۵) فیلسوف و روشنفکر ایرانی است. بخش عمدهٔ پژوهش های او در حوزهٔ اخلاق، دین، فلسفهٔ دین، اگزیستانسیالیسم، روان شناسی، علوم انسانی، روش تحقیق و روشنفکری است. نظریه عقلانیت و معنویت پروژهٔ مهم اوست. ملکیان از منتقدان روشنفکری دینی است.
«سنت و سکولاریسم»، مصطفی ملکیان، عبدالکریم سروش، محمد مجتهدشبستری، محسن کدیور، تهران: صراط
مهر ماندگار: مقالاتی در اخلاق شناسی، مصطفی ملکیان، تهران: نگاه معاصر
مشتاقی و مهجوری: گفتگو در باب فرهنگ و سیاست، مصطفی ملکیان، تهران: نگاه معاصر
حدیث آرزومندی: جستارهایی در عقلانیت و معنویت، مصطفی ملکیان، تهران: نگاه معاصر
راهی به رهایی: جستارهایی در باب عقلانیت و معنویت، مصطفی ملکیان، تهران: نگاه معاصر
تاریخ فلسفه غرب (مجموعه درس های مصطفی ملکیان)، ویراسته سعید عدالت نژاد، چهار جلد، قم: انتشارات دفتر همکاری حوزه و دانشگاه، ۱۳۷۷
گفتگو دربارهٔ عقلانیت و نوگرایی، مصطفی ملکیان، پرویز رجبی، سیدحسین نصر، جان اسپوزیتو، محمدعلی اسلامی ندوشن، محمدعلی همایون کاتوزیان، تهران: پایان
سه گفتگو با مصطفی ملکیان: دین، معنویت و روشنفکری دینی، مصطفی ملکیان، تهران: پایان
معنای زندگی (مجموعه مقالات)، مصطفی ملکیان (ویراستار)، اعظم پویا (گردآورنده)، تهران: ادیان
اخلاق باور، مصطفی ملکیان، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی
آرای اخلاقی و سیاسی مک اینتایر، مصطفی ملکیان، تهران، بقعه
تقدیر ما تدبیر ما، سعید حجاریان و مصطفی ملکیان، تهران، نگاه معاصر
در ره‍گ‍ذار ب‍اد و ن‍گ‍ه‍ب‍ان لال‍ه، مصطفی ملکیان، تهران، نگاه معاصر
ف‍ق‍ر ت‍ف‍ک‍ر و م‍ت‍ف‍ک‍ران ف‍ق‍ی‍ر، محمدرضا اسدی، مصطفی ملکیان (مصاحبه شونده)، ت‍ه‍ران: ان‍دی‍ش‍ه ام‍روز
ب‍ان‍گ آب: دری‍چ‍ه ای ب‍ه ج‍ه‍ان ن‍گ‍ری م‍ولان‍ا، س‍وداب‍ه ک‍ری‍م‍ی، با گفتاری از مصطفی ملکیان، ن‍ش‍ر ش‍ور
دین و معنویت و روشنفکری دینی، سه گفتگو با مصطفی ملکیان، نشر پایان
زمین از دریچه ی آسمان
او در شهرضا به دنیا آمد. پدرش، عبدالرحیم ملکیان، معروف به ناصح قمشه ای، از مشاهیر شهرضا بود.مصطفی ملکیان در سال ۱۳۵۲ تحصیل در رشته مهندسی مکانیک را در دانشگاه تبریز آغاز کرد، اما دغدغه های فلسفی و کلامی باعث شد وی رشته مهندسی را رها کند و به سراغ فلسفه برود. او تحصیل در حوزه و دانشگاه را هم زمان پی گرفت. ملکیان به گفته خودش، در مهر ماه سال ۱۳۵۸ وارد حوزه علمیه می شود و در سال ۱۳۷۷ حوزه را ترک می کند.
ملکیان در سال ۱۳۶۵ در رشته فلسفه موفق به اخذ مدرک لیسانس شد و با اینکه تنها یک گام تا دفاع از پایان نامه کارشناسی ارشد فلسفه اسلامی دانشگاه تهران فاصله داشت از ادامه تحصیل انصراف داد. سپس به قم رفت و سالیانی نیز به تحصیل در حوزه علمیه قم پرداخت. در قم از درس کسانی چون عبدالله جوادی آملی، محمدتقی مصباح یزدی، حسن حسن زاده آملی، یحیی انصاری شیرازی و سید رضا بهاءالدینی و آقای ستوده بهره برد.وی مدتی در مؤسسه امام خمینی مشغول تحصیل و تدریس بود. ویرایش کتاب جامعه و تاریخ اثر محمدتقی مصباح یزدی از نتایج این همکاری است.
وی مدت ده سال از نزدیک با محمدتقی مصباح یزدی همکاری داشته است و تنها بخشی از کتاب «علم النفس» اسفار را نزد محمدتقی مصباح یزدی فراگرفته است. ایشان بیش تر نزد عبدالله جوادی آملی شاگردی کرده است.

مصطفی ملکیان (متولد ۱۳۳۵ / ۱۹۵۶م) فیلسوف و روشنفکر، مترجم و ویراستار ایرانی.
• « من معتقد نیستم کتاب ضاله وجود دارد. من همیشه می گویم هر کتابی را بخوانید ولی برای اتخاذ موضع فقط به دو چیز رجوع کنید و با دو ملاک. یکی اینکه هر رأیی را بر عقل و وجدان اخلاقی تان عرضه کنید. اگر عقل و وجدان اخلاقی تان آن رأی را تصویب کرد، تا وقتی این تصویب برقرار است، به آن رأی التزام بورزید. ما جز عقل و وجدان اخلاقی ترازوی دیگری نداریم. در امور نظری، عقل ترازوی ماست و در امور عملی، وجدان اخلاقی.»• «بسیاری از افراد توحید را قبول ندارند ولی اخلاقی زندگی می کنند. کسی که موحد است، برای التزام عملی به معیارهای اخلاقی پشتوانه بیشتری دارد، اما فقط اینکه کسانی را ما اخلاقی بدانیم که چون دین دارند اخلاقی باشند، از نظر بنده بحث درستی نیست.»• «بسیاری ازمسائلی که در نوشته های روشنفکران ما یا در ترجمه هایی که روشنفکران ما ارائه می کنند پیش کشیده می شود مساله منِ ایرانیِ اوایل قرن بیستم در جمهوری اسلامی زندگی کننده نیست. نه اینکه اینها همه جا شبه مساله باشد. جاهای دیگری مساله است. اما در اینجا شبه مساله است. یعنی ممکن است در یک کشوری مساله واقعا این باشد، اما ما مردم مساله مان این نیست.»• «آنچه که مرگ را این قدر برای ما ترس‎انگیز کرده به این جهت است که در دوران مدرن سخن گفتن دربارهٔ مرگ بایکوت و تحریم شده است. می گویند که بچه ها در مراسم مرگ نروند، خبر مرگ خویشان را به بچه ها ندهید، لباس سیاه به کودکان نپوشانید؛ یعنی از اول از دوران مهد کودک و کودکی، ما آدم ها را از مرگ دور نگه می داریم، هرچه بیشتر دور نگه می داریم ترس از مرگ افزایش پیدا می کند»• «جاودانگی انسان به چه معناست؟ وقتی فردی می خواهد جاودانه باشد به این معناست که در آن لحظه ای که آخرین نفس را می کشد از همان لحظه خود فرد نه موجود دیگری و نه انسان دیگری، در ساحت دیگری زندگی را آغاز می کند، این جاودانگی فلسفی است.»• «هرچه ما به زندگی پس از مرگ باورمندتر شویم ترس از مرگ، درون ما کاهش پیدا می کند.»• «وقتی ما زبان مادری را از انسان ها دریغ می کنیم، بر وفق همه نظام های ارزش گذاری، مرتکب خطا می شویم. یعنی هم از لحاظ نظام ارزش گذاری حقوقی، هم از لحاظ نظام ارزش گذاری اخلاقی، هم از لحاظ نظام ارزش گذاری زیبایی شناسانه و هم از لحاظ نظام ارزش گذاری مصلحت اندیشانه یعنی در همه نظام های ارزش گذاری اجازه نداریم .»• «امنیت کشور، به ارزش گذاری مصلحت اندیشانه مربوط است نه به ارزش گذاری حقوقی.»• «ما وقتی تفکر می کنیم یعنی وقتی در ساحت معرفتی عقیدتیِ درون خود به سر می بریم، با زبان مادری سر و کار داریم و مفاهیمی که از جهان داریم تحت تاثیر واژه ها و عباراتی است که در زبان ما وجود دارد؛ به این معنا که به ازای هر واژه یا عبارتی که در زبان مادری داریم، مفهومی در ذهن منعقد می شود و جهان را بر اساس این مفاهیم ذهنی توصیف و تبیین می کنیم.»• «بسیارى از سؤالاتى که از ما مى شود، نباید جواب بگوییم. جواب پاره اى از سؤالات را که نمى دانیم و این امر مشخصى است. نکته مهمتر این است که باید به جاى جواب دادن به بسیارى از سؤالات، به سؤال کننده نشان داد که جواب این سؤال براى آخرت و براى دنیاى او سودى ندارد و از این راه او را بار آوریم و تربیت کنیم.»• «هیچگاه تاریخ جانشین دین نمى شود; ولى متأسفانه در اکثر موارد تبلیغى، تاریخ جانشین دین مى شود و این به معناى دور کردن مردم از منافع و مصالح دنیا و آخرت آنهاست. دانستن نام پدر و مادر و سن و همسر و فرزند و ... ائمه ، تاریخ دین است نه خود دین; تحقق تاریخى یک دین را نباید با خود آن اشتباه کرد.»