اعتیاد در ایران

اعتیاد در ایران موضوعی است که سال ها مورد توجه حکومت ایران و کارشناسان بوده است. طبق آمار رسمی ۱۳۹۲خورشیدی و به گفته رسول خضری نماینده مجلس حداقل ۱۰ میلیون نفر از ۷۵/۱ میلیون نفر از مردم ایران (۱۳ درصد) درگیر مواد مخدر هستند.
بنیاد عبدالرحمن برومند
مصرف مواد مخدر در ایران از دوره صفویان و با رواج یافتن کشت خشخاش گسترش یافت. تا زمان پادشاهی شاه طهماسب یکم، مصرف بنگ (شاه دانه)، تریاک و حشیش در ایران به عنوان یک هنجار پذیرفته شده بود و در میان مردم، در قهوه خانه ها و در دربار پادشاهی صفوی رواج داشت. پس از شاه طهماسب، شاه عباس بزرگ دست به اقداماتی برای محدود کردن مصرف تریاک در ایران زد. او در سال ۱۰۰۵ هجری قمری (۹۷۶ خورشیدی) فرمان ترک تریاک را صادر کرد. با این وجود کشت خشخاش در آن زمان هم در ایران ادامه یافت.
در دوره قاجاریان تولید و مصرف مواد مخدر در ایران افزایش یافت و حکومت هم از آن حمایت می کرد. کشت خشخاش در ۱۸ استان ایران انجام می شد و هفت نوع تریاک در ایران وجود داشت. در زمان ناصرالدین شاه قاجار، اعتیاد به عنوان یک پدیده در ایران وجود داشت. در همان زمان صادرات تریاک یکی از منابع درآمدهای ارزی ایران بود. در دوره صفوی تریاک، بیشتر به صورت خوراکی مصرف می شد و تریاک کِشی به شیوه امروزی در دوره قاجار شکل گرفته است. پس از پیروزی جنبش مشروطه ایران در سال ۱۳۲۴ قمری (۱۲۸۵ خورشیدی)، حکومت ایران برای مبارزه با مواد مخدر، زیر فشارهای داخلی و خارجی قرار گرفت. در نتیجه «قانون تحدید تریاک» به تصویب مجلس شورای ملی رسید. ولی به دلیل وابستگی حکومت به درآمدهای ناشی از فروش مواد مخدر، مبارزه با مواد مخدر با جدیت انجام نمی شد.
کشت و فروش تریاک توسط حکومت تا سال ۱۳۲۰ خورشیدی و خروج رضاشاه از ایران ادامه داشته است. در سال ۱۳۳۱ خورشیدی «قانون منع تهیه و خرید و فروش و مصرف نوشابه های الکلی و تریاک و مشتقات آن» توسط مجلس شورای ملی تصویب شد. دولت در سال ۱۳۲۴ خورشیدی «لایحه منع کشت خشخاش» را به مجلس شورای ملی ارائه کرد که در همان سال تصویب شد. این قانون علاوه بر منع کشت خشخاش معتادان را ملزم می کرد در مدت شش ماه اقدام به ترک مصرف مواد مخدر کنند. در سال ۱۳۴۷ خورشیدی، دولت «قانون کشت محدود خشخاش و صدور تریاک» را به تصویب مجلس رساند.

اعتیاد در ایران از مسائل اجتماعی معاصر ایران است که از دههٔ هفتاد به بحران تبدیل شد.
• «در مجموع شاهد کاهش رشد اعتیاد در کشور هستیم اما همچنان مهم ترین دغدغه ما و نخستین دغدغه مردم بحث موادمخدر و مبارزه با آن است که البته این یک مسیر دشوار است. » -> اسکندر مؤمنی''
• «ما تنها در جبهه داخل نمی جنگیم بلکه مواد مخدر موضوعی است که جز سه تا چهار تجارت دنیا محسوب می شود و سوداگران مرگ همواره در کمین هستند.» -> اسکندر مؤمنی
• «تا زمانی که مستقیم درگیر اعتیاد نشویم نمی توانیم عمق مسئله اعتیاد را درک کنیم... خیلی از خانواده ها به ما مراجعه می کنند و تقاضای اعدام یا دستگیری فرزند معتاد خود را دارند، آنهایی که در خانواده خود شخص معتاد دارند، درک می کنند که این افراد چه می کشند.» -> عبدالرضا رحمانی فضلی
• «آن هایی که تریاک مصرف می کردند برای تولید تریاک یک زمین را شخم می زدند، آبیاری می کردند و بعد درو می کردند اما مواد مخدر صنعتی در آزمایشگاه تولید می شود و اثراتش تجاوز به مادر، کشتن همسر و تجاوز به فرزند است.» -> عبدالرضا رحمانی فضلی
• «ما برای پاک شدن معتادان هزینه زیادی می کنیم اما در بهترین شرایط تنها ۲۰ درصد معتادان پاک می مانند، آن هم به این دلیل که جامعه معتاد را طرد می کند و بازگشت او را به جامعه قبول نمی کند.» -> عبدالرضا رحمانی فضلی
• «آمارهای خط ملی اعتیاد نشان می دهد که شیشه، تریاک و هروئین سه مواد مخدر مصرفی اول در کشور است و کراک و حشیش نیز در رتبه های بعدی قرار دارند.» -> فرید براتی، مدیرکل دفتر پیشگیری و درمان اعتیاد سازمان بهزیستی
• «سیستم حمایتهای اجتماعی از معتادان مهمترین مشکل درمان اعتیاد در کشور است بطوریکه فرد معتاد پس از ترک از سوی مرکزی حمایت نمی شود و در جامعه نیز به سختی پذیرفته می شود و این موضوع یکی از دلایل بازگشت فرد به سمت مصرف مجدد مواد مخدر است.» -> فرید براتی، مدیرکل دفتر پیشگیری و درمان اعتیاد سازمان بهزیستی
• «کجای دنیا پزشک باید در صف داروی درمان اعتیاد بایستد در حالی که باید سهولت دسترسی وی به داروهای اعتیاد فراهم شود. ... اعتیاد حداقل ۱۰ میلیون نفر از مردم کشور را درگیر کرده ... » -> رسول خضری