مریم میرزاخانی

مریم میرزاخانی (۲۲ اردیبهشت ۱۳۵۶ – ۲۳ تیر ۱۳۹۶) ریاضی دان ایرانی و استاد دانشگاه استنفورد بود. میرزاخانی در سال ۲۰۱۴ به خاطر کار بر «دینامیک و هندسه سطوح ریمانی و فضاهای پیمانه ای آنها» برندهٔ مدال فیلدز شد، که بالاترین جایزه در ریاضیات است. وی تنها زن و اولین ایرانی برندهٔ مدال فیلدز است.
توصیف رسمی کمیتهٔ مدال فیلدز: «چیره دست در گسترهٔ قابل توجهی از تکنیک ها و حوزه های متفاوت ریاضی، او تجسم ترکیبی کمیاب است از توانایی تکنیکی، بلندپروازی جسورانه، بینش وسیع و کنجکاوی ژرف.»
حسن روحانی، رئیس جمهور وقت ایران، در تاریخ ۲۲ مرداد ۱۳۹۳ در پیامی که در صفحهٔ فیسبوک وی نیز منتشر شد، ضمن تقدیر از میرزاخانی، دریافت مدال فیلدز را به وی تبریک گفت.
رضا فرجی دانا، وزیر علوم، تحقیقات و فناوری، علی اکبر صالحی رئیس سازمان انرژی اتمی ایران و محمدرضا عارف رئیس بنیاد پیشبرد علم و فناوری ایران در پیام های جداگانه ای موفقیت مریم میرزاخانی را در کسب برترین جایزه ریاضیات در جهان را به وی تبریک گفتند.
جیمز کارلسون از انستیتو ریاضیات کِلی (به انگلیسی: Clay Mathematics Institute) می گوید:
زمینهٔ تحقیقاتی او مشتمل بر نظریه تایشمولر، هندسه هذلولوی، نظریه ارگودیک و هندسه هم تافته بود.
مریم میرزاخانی در دوران تحصیل در دبیرستان فرزانگان تهران، برندهٔ مدال طلای المپیاد جهانی ریاضی در سال های ۱۹۹۴ (هنگ کنگ) و ۱۹۹۵ (کانادا) شد و در این سال به عنوان نخستین دانش آموز ایرانی نمرهٔ کامل را به دست آورد. وی نخستین دختری بود که در المپیاد ریاضی ایران طلا گرفت و به تیم المپیاد ریاضی ایران راه یافت؛ و نخستین دانش آموز ایرانی بود که دو سال مدال طلا گرفت. او سپس در سال ۱۹۹۹ مدرک کارشناسی خود را در رشتهٔ ریاضی از دانشگاه شریف و دکتریِ خود را در سال ۲۰۰۴ از دانشگاه هاروارد به سرپرستی کورتیس مک مولن، از برندگان مدال فیلدز، گرفت.
از مریم میرزاخانی به عنوان یکی از ده ذهنِ جوان برگزیدهٔ سال ۲۰۰۵ از سوی نشریهٔ پاپیولار ساینس در آمریکا و ذهن برتر در رشتهٔ ریاضیات تجلیل شد. میرزاخانی برنده جوایزی چون جایزه ستر از انجمن ریاضی آمریکا در سال ۲۰۱۳ و جایزهٔ کلی بود. وی از یازدهم شهریورماه ۱۳۸۷ (اول سپتامبر ۲۰۰۸) در دانشگاه استنفورد استاد دانشگاه و پژوهشگر رشتهٔ ریاضیات بود. پیش از این، او استاد دانشگاه پرینستون بود.

مریم میرزاخانی (۳ مه ۱۹۷۷، تهران – ۱۵ ژوئیه ۲۰۱۷، پالو آلتو، کالیفرنیا) ریاضی دان ایرانی-آمریکایی؛ استاد ریاضیات دانشگاه استنفورد بود. بازه های پژوهشی او فضای تایشمولر، هندسه هذلولوی، نظریه ارگودیک و هندسه سمپلکتیک را دربرمی گیرد.
• «گه گاه احساس می کنم که به مانند جنگلی بزرگ هستم که نمی دانم کجا می روم. اما به نحوی پس از آن به بالای تپه ای می رسم و می توانم هرچیزی را آشکار ببینم. آنگاه آنچه رخ می دهد، واقعاً شگفت انگیز است.»مصاحبه با ؛ چاپ اکتبر ۲۰۰۵/ مهر ۱۳۸۴ -> پاپیولار ساینس
• «ماه ها یا حتی سال ها بعد می توانی وجوه دیگری از مسائل را ببینی که در آغاز کار از چشمت پنهان بوده اند. مسائلی هست که نزدیک به یک دهه ذهنم به خود مشغول داشته اند و هنوز پاسخ قطعی برایشان نیافته ام.»• «کشیدن ایده ها به شما کمک می کند که با موضوع ارتباط بهتری برقرار کنید و زوایای جدیدی از آن را ببینید؛ لازم نیست تمام جزئیات را بنویسید تنها نکات اصلی را بنویسید و ارتباط بین افکار خود را طراحی کنید.»مصاحبه با ؛ ۲۱ مرداد ۱۳۹۳/ ۱۲ اوت ۲۰۱۴ -> مجله کوانتا
• «به عنوان یک کودک، من رؤیای نویسنده شدن داشتم. در گذشته هیجان انگیزترین ساعات من در مطالعه می گذشت به طوری که من هرچه به دستم می رسید می خواندم. هیچ وقت فکر نمی کردم که به دنبال ریاضیات بروم تا سال آخر دبیرستان. من سه خواهر و برادر دارم. پدر و مادر من همیشه پشتیبان و مشوق من بودند. برای آن ها مهم بود که ما حرفه و کار بامعنایی داشته باشیم ولی زیاد به موفقیت و کسب مدال اهمیت نمی دادند.»• «این مهم است که شما دوستی داشته باشید که بتوانید علایق خودرا با او در میان بگذارید، این به انگیزهٔ شما کمک می کند.»• «من همفکری و مشارکت با ریاضی دانانی که با تجربیات گوناگون وارد ریاضیات شده اند را بسیار مشکل گشا می یابم.»• «من فکر نمی کنم که همه باید ریاضی دان شوند اما فکر می کنم که بیشتر دانش آموزان به ریاضی توجه کافی نمی کنند.»• «نه تنها سؤال، بلکه شیوه ای که شما سعی می کنید آن را حل کنید، هم مهم است.»• «بدون علاقه داشتن به ریاضی ممکن است آن را سرد و بیهوده بیابید. اما زیبایی ریاضیات تنها برای افراد صبور و با استقامت به نمایش در می آید.»• «پرارزشترین بخش لحظه ای است که می گویی آها!. ذوق کشف و لذت فهمیدن چیزی جدید. احساس ایستادن بالای یک بلندی و رسیدن به دیدی شفاف و واضح.»مصاحبه با ؛ ۲۲ مرداد ۱۳۹۳/ ۱۳ اوت ۲۰۱۴ -> گاردین
• «ریاضیات به درست فکر کردن کمک می کند.»• «ریاضی دان بودن مثل این است که بخواهید در طول عمرتان ورزش کنید. اینکه در ۱۸ سالگی ورزش کنید خیلی فرق می کند با اینکه همیشه ورزش کنید.»۳۰ مرداد ۱۳۹۳/ ۲۱ اوت ۲۰۱۴• «امروز ایرانیان می توانند به خود ببالند که اولین زن برنده جایزه فیلدز هموطن آنان است؛ آری باید که شایستگان بر صدر نشینند و قدر ببینند. همهٔ ایرانیان در هر کجای جهان سرمایه های ملی این مرز و بوم هستند و من به نمایندگی از ملت ایران تلاش های علمی شما را ارج می نهم .» (۲۲ مرداد ۱۳۹۳/ ۱۳ اوت ۲۰۱۴) -> حسن روحانی
• «درخشش بی نظیر این دانشمند خلاق و انسان متواضع که نام ایران را در مجامع علمی جهانی طنین انداز کرد، نقطه عطفی در معرفی همت والای زنان و جوانان ایرانی در مسیر کسب قله های افتخار و عرصه های گوناگون بین المللی بود.» (۲۴ تیر ۱۳۹۶/ ۱۶ ژوئیه ۲۰۱۷) -> حسن روحانی
• «طول عمر از نعمات ارزشمندی است که نصیب همه کس نمی شود، اما خوشا آنان که خداوند به زندگی شان برکت عظیم می دهد و عرض عمرشان را پر از معانی بلند و گرانبها می کند. عمر مریم میرزاخانی چندان نپایید، اما در همین مدت کوتاه نه تنها نام کشورش را در پیشرفت علم سر زبان ها انداخت، بلکه نام شریف خود را در عداد دانشمندان و ریاضی دانان برجسته دنیا ثبت کرد…»• «مریم میرزاخانی دینش را به ایران ادا کرد و حتی وقتی کیلومترها از این آب و خاک دور بود، تلاش کرد تا هویت ایرانی فرزند خود را تثبیت کند. از این پس بر ماست تا ما هم برای ایران بکوشیم و سهم خود را در پیشبرد علم و فناوری ادا کنیم.» (۲۴ تیر ۱۳۹۶/ ۱۶ ژوئیه ۲۰۱۷) -> سورنا ستاری
• «بانو میرزاخانی، ستاره ای بود که ظاهراً در سپهر دنیا رو در نقاب خاک کرد اما دستاوردها، تلاش ها و نبوغ او تا هماره تاریخ جاودان و ماندگار خواهد بود.» (۲۴ تیر ۱۳۹۶/ ۱۶ ژوئیه ۲۰۱۷) -> فخرالدین احمدی دانش آشتیانی
• «... به شرافت انسانی، اخلاق نیکو، سادگی و رأفت و معرفت شهره بود و از همه مهم تر، نماد یک زن ایرانی که جهان به او افتخار می کند.» (۲۴ تیر ۱۳۹۶/ ۱۶ ژوئیه ۲۰۱۷) -> حسن قاضی زاده هاشمی
• «آن نادرهٔ دوران و فرزند برومندِ ایران، یکی از پرورش یافتگان مکتبِ علمی دانشگاه صنعتی شریف بود که بواسطهٔ بهره مندی از توانمندیهای ذاتی خویش و در پرتو مجاهدتی خستگی ناپذیر، بر فلکِ سروری عروج نمود و بعنوان ریاضی دان و پژوهشگری ژرف اندیش، نشان جهانی فیلدز را به خود اختصاص داد.» (۲۴ تیر ۱۳۹۶/ ۱۶ ژوئیه ۲۰۱۷) -> علی اکبر صالحی
• «ایشان در زمینه های علمی و تحقیقاتی به دستاوردها و موفقیت هایی دست یافتند که در جایگاه خود بی نظیر بود و پیشرفت هایی به مراتب بالاتر از ایشان امید می رفت که متأسفانه فرصت تحقق رویاهایی بزرگتر از مریم میرزاخانی سلب شد… ایشان یکی از پرکارترین و اثرگذارترین استادانی بود که به گفته همکارانش، تا واپسین روزهای عمر پر بار خود، ضمن تلاش در عرصه تدریس و تحقیق، نقش بسیار مؤثری در پیشبرد مرزهای علم داشته اند.» (۲۴ تیر ۱۳۹۶/ ۱۶ ژوئیه ۲۰۱۷) -> محمود فتوحی فیروزآباد
• «او یک ریاضیدان، نظریه پرداز درخشان و در عین حال متواضع بود که جوایز را فقط به این دلیل دریافت می کرد تا برای دیگر زنان الهام بخش باشد، تا مسیر وی را در پیش بگیرند. مریم خیلی زود از میان ما رفت اما تأثیر وی روی هزاران زنی که میرزاخانی منبع الهام شان برای در پیش گرفتن مسیر علم بوده، زنده خواهد بود... سهم او به عنوان یک دانشمند و نقش اساسی وی مهم و پایدار است و جای او در این جا، دانشگاه استنفورد و در سراسر دنیا، عزیز و خالی خواهد بود.» (۲۴ تیر ۱۳۹۶/ ۱۶ ژوئیه ۲۰۱۷) -> مارک تسیر لاوین