اسماعیل نواب صفا

اسماعیل نواب صفا (۲۹ اسفند ۱۳۰۳ کرمانشاه - ۱۹ فروردین ۱۳۸۴ تهران) نویسنده، محقق، شاعر و ترانه سرای ایرانی بود.
۱۳۱۳- اوّلین دیدار قمرالملوک وزیری در سن ۱۰ سالگی در کرمانشاه.
۱۳۲۴- آغاز همکاری با مجید وفادار که به آفرینش حدود ۱۲ ترانه با آهنگ های او انجامید.
۱۳۲۶- آشنائی با مرتضی محجوبی که به آفرینش ۴ ترانه به همراهی او انجامید.
۱۳۲۶- آشنائی با علی تجویدی که به آفرینش۷ ترانه به اتفاق او منجر شد.
۱۳۲۷–۱۳۲۶- آشنائی با حسین یاحقّی و خلق تصنیفهای «جوانی» و «بی خبر».
۱۳۲۸–۱۳۲۶- آشنائی وهمکاری با عبدالعلی وزیری، حسین قوامی، ابوالحسن ورزی، منوچهر همایون پور، ابوالحسن صبا، جلال تاج اصفهانی، حسین تهرانی، جلیل شهناز، حسن کسائی، جواد بدیع زاده، محمّد میرنقیبی، احمد عبادی، لطف الله مجد، داریوش رفیعی، حسینعلی ملّاح، غلامحسین بنان، ادیب خوانساری، حسین صبا.
۱۳۲۷- ترانه سرایی برای آهنگ روح الله خالقی، جهت تصنیف «مستی عاشقان» در چهارگاه.
۱۳۲۷- اجراء برنامهٔ اشعار برگزیده در رادیو.
۱۳۲۸- آشنائی با حسینعلی ملّاح آهنگساز تصنیف «رؤیای هستی» با صدای غلامحسین بنان.
۱۳۳۴–۱۳۲۹ – رفتن به خرمشهر در سمت رئیس دبیر خانه بنگاه بنادر و کشتیرانی.
۱۳۳۴- آشنائی با فرهنگ شریف
۱۳۳۵- بازگشت به تهران و آشنائی باداود پیرنیا مسئول موسیقی رادیو و آغاز برنامه گلها.
۱۳۳۵- بازگشت به رادیو با مدیریّت نصرت الله معینیان و عضویّت مجدّد در شورای نویسندگان.
۱۳۳۹–۱۳۳۵-همکاری با پرویز یاحقی و آفرینش حدود ۲۰ ترانه با آهنگ های او.
۱۳۴۲–۱۳۳۵- همکاری با حبیب الله بدیعی و آفرینش حدود ۱۳ ترانه با آهنگ های او.
۱۳۳۸- آخرین دیدار با قمرالملوک وزیری.
۱۳۴۲–۱۳۳۸- همکاری با انوشیروان روحانی و آفرینش حدود ۱۰ ترانه با آهنگ های وی.
۱۳۴۲–۱۳۳۸- همکاری با عباس شاپوری و آفرینش حدود ۶ ترانه با آهنگ های او.
۱۳۳۸- به بعد- همکاری با هنرمندان همایون خرّم، جواد لشکری، زرّین پنجه، اکبر محسنی، محمّد میر نقیبی، حسین صمدی، امین الله رشیدی، فخری ملکپور و آفرینش بیش از ۲۰ ترانه با همراهی آهنگ های این هنرمندان. آخرین این ترانه ها، ترانهٔ «باغبانِ خسته» با آهنگی از علی نجویدی بود که در سال ۱۳۷۴ ساخته شد.
۱۳۳۹- عضویّت شورای شعر رادیو و اجرای برنامهٔ «قصّهٔ شمع».
۱۳۴۲- نشر کتاب کاروان شعر از سوی بنگاه مطبوعاتی صفی علیشاه.
۱۳۴۲- انتقال به سیستان و بلوچستان در سمت سرپرستی و اطلاعات رادیو.
۱۳۴۳–۱۳۳۹- مسئولیّت رادیوی استان گیلان با برنامهٔ کاروانی از شعر و موسیقی
۱۳۴۶–۱۳۴۴- بازگشت از گیلان به تهران و اشتغال در سمت مدیریّت روابط عمومی شهرداری تهران.
۱۳۴۷- مدیریّت ادارهٔ کلّ اطلاعات و رادیو استان آذربایجان شرقی.
۱۳۴۸- انتقال به اصفهان در سمت مدیر کلّ و سرپرستی و اطلاعات رادیو.
۱۳۵۰- سرپرستی رادیو و تلویزیون اصفهان.
۱۳۵۷–۱۳۵۴- نماینده مردم اصفهان در مجلس شورای ملّی.
۱۳۸۳–۱۳۵۷- انزوا و خانه نشینی و روی آوردن به تحقیق و پژوهش و نویسندگی و همکاری گهگاه و جسته گریخته با برخی آهنگسازان ایرانی همچون اسدالله ملک در زمینه ترانه سرایی.
۱۳۸۴ - درگذشت و به خاک سپرده شدن در قطعهٔ هنرمندان بهشت زهرای تهران.
سیّد اسماعیل نوّاب صفا در بیست و نهم اسفند ۱۳۰۳ در کرمانشاه دیده به جهان گشود. خاندان پدری او از جملهٔ نواب های اصفهان بودند (بطور کلّی در اصفهان به خانواده های منسوب به صفویّه «نوّاب» می گفتند) و دایی پدرش «میرزا عبدالوهاب خان معتمدالدوله» ملقب به نشاط اصفهانی از شاعران دورهٔ قاجار بود.
پدرش سیّد مرتضی نواب صفوی از سرسپردگان به سلسلهٔ صفائی نعمت اللهی بود که در طی دیداری که در جعفرآباد شمیران با ظهیرالدوله صفا داشت، از سوی وی که قطب سلسلهٔ صفائی نعمت اللهی بود، به «نوابعلی» ملقّب گردید.
پدر نوّاب صفا بعدها، بواسطهٔ مشاغل دولتی خویش به اتفاق خانواده در کرمانشاه ساکن شدند. همچنین مادرِ اسمعیل نواب صفا دختر میرزا حسن خان بصیری بود که به اتفاق یکی از خاله هایش، یعنی فاطمه خانم بصیری مؤسس و گردانندهٔ نخستین مدرسه ملّی دخترانه بنام «بصیرت» در سال ۱۳۰۸ در شهر کرمانشاه بودند.

اسماعیل نواب صفا (کرمانشاه ۲۹ اسفند ۱۳۰۳ش - تهران ۱۹ فروردین ۱۳۸۴ش)
(نام کامل: سید اسماعیل نواب صفا) شاعر، ترانه­ سرا و پژوهشگر ایرانی. خاندان پدری­ اش از خانواده­ های مشهور اصفهان بوده­ اند و همچنین نشاط اصفهانی (شاعر معروف دوره­ ی قاجار) نیز دایی پدرش بوده. پدر اسماعیل به خاطر مشاغل دولتی در کرمانشاه ساکن می ­شود و او هم در آن شهر به دنیا می ­آید. اسماعیل تحصیلات ابتدایی ­اش را در کرمانشاه و متوسطه را در گرگان و تهران به پایان رساند. از سال 1323، به دنبال چاپ اولین شعرش، به عنوان هیات تحریریه، با مجلهتوفیق شروع به همکاری کرد. در تابستان ۱۳۲۵ به عضویت نخستین کنگره ­ی شعرا و نویسندگان، که در خانه­ ی فرهنگی ایران و شوروی تشکیل شده بود، انتخاب شد. از سال 1326 به واسطه­ ی آشنایی با اسماعیل خان مهرتاش و بعدتر حسینقلی_مستعان (رئیس وقت رادیو)، به رادیو راه پیدا کرد و به عنوان عضو و دبیر شورای نویسندگان رادیو مشغول به کار شد. نواب صفا از این دوره به بعد برای موسیقی دانان برجسته ­ای چون مجید_وفادار، مهدی خالدی، مرتضیمحجوبی، علی_تجویدی، حسین_یاحقی، روح ­الله خالقی، حسینعلی_ملاح،پرویز یاحقی، حبیب­ الله بدیعی، انوشیروان_روحانی، همایون خرم و بسیاری دیگر، ده ­ها ترانه نوشته که توسط خوانندگانی چون قمرالملوک_وزیری، دلکش، بنان، مرضیه، پوران، داریوش_رفیعی، حسین قوامی، ایرج، اکبر_گلپایگانی و الهه خوانده شده ­اند. او مدتی نیز در مشاغل دولتی گوناگون، از قبیل نمایندگی مجلس شورای ملّی، رئیس دبیرخانه بنگاه بنادر و کشتیرانی، مدیریت روابط عمومی شهرداری تهران و... خدمت کرد.
از نوّاب صفا چندین عنوان کتاب، شامل اشعار و ترانه­ هایش و پژوهش­ های ادبی یا تاریخی نیز منتشر شده است. از معروف­ ترین ترانه ­های او به این موارد می­ توان اشاره کرد: آشفته، چو اسیر دام توام، آمد نوبهار، آه بی ­اثر، اشک و آه، با تو هستم هر کجا هستم، بخت بیدار منی، برق نگاه، بوسه ی وی، بهانه ی تو، تک ­درخت، نوروز آمد، جوانی، چه شب­ها، داغ لاله، درد آشنا، روز بی­ فردا، رؤیای شاعر، رؤیای هستی، شب سیه، ابر پاره پاره، صبح خندان، عکس من، قهر عشق، کبوتر بهشتی، گیسوی شب، موج، ناله­ ی دل، نیلوفر و موسم گل. اسماعیل نواب صفا در پی یک سکته­ ی مغزی درگذشت و در قطعه­ ی هنرمندان بهشت زهرا به خاک سپرده شد.
کتاب ­شناسی: شرح حال فرهادمیرزا معتمدالدوله (زوار، 1366)؛ قصه شمع: خاطرات هنری پنجاه سال موسیقی معاصر اسماعیل نواب صفا (البرز، 1377)؛ از یاد رفته (گزیده اشعار- پیکان، 1381)؛ منشآت فرهاد میرزا معتمدالدوله (به اهتمام- پیکان، 1383).
منابع:
http://yon.ir/s6d6U http://yon.ir/hoItN

اسماعیل نوّاب صفوی با تخلُّص صفا و شهرت نوّاب صفا (۲۰ مارس ۱۹۲۵، کرمانشاه - ۸ آوریل ۲۰۰۵، تهران) شاعر، روزنامه نگار، ترانه سرا و مؤلف ایرانی بود.
•