و یکی از فقهای هفت گانه مدینه در زمان امام سجاد(ع).
وی جد مادری امام صادق(ع) بود و از اصحاب نزدیک و مورد اعتماد امامان چهارم و
به شمار می رفت.
بسیاری نقل کرده که مورد استناد راویان متعددی قرار گرفته است.
قاسم بن محمد بن ابی بکر در سال ۳۶ق در مدینه به دنیا آمد. پدرش محمد بن ابی بکر، پسر ابوبکر
اول، بود که فرزندخوانده امام علی(ع) و از اصحاب خاص وی به شمار می رفت.
بنابر مشهور، مادر وی، دختر یزدگرد سوم آخرین پادشاه ساسانی بود. بر این اساس، قاسم بن محمد پسرخاله امام زین العابدین محسوب می شود، چراکه گفته شده است یزدگرد سه دختر داشت که یکی از آنان همسر امام حسین(ع)، دیگری همسر محمد بن ابی بکر و سومین آنان همسر
بود.
بنابر گزارش های مشهور تاریخی، قاسم بن محمد، جد مادری امام صادق(ع) بوده است. ام فروه همسر امام باقر(ع) یکی از دختران وی بود. قاسم دو پسر به نامهای محمد و عبدالرحمن و دختر دیگری به نام ام حکیم نیز داشت.
wikishia: امام سجاد علیه السلام، قاسم بن محمد، زندگینامه قاسم بن محمد،
در سال 36 ق. در خانه محمد بن ابی بکر که یکی از یاران بااخلاص و از سرداران شجاع و پسرخوانده امیرمؤمنان علیه السلام بود، فرزندی متولد شد که نامش را قاسم نهادند. برای قاسم دو
کنیه نام برده شده: ابومحمد و ابوعبدالرحمن. لقب وی نیز «دیباج » است و به علت زندگی در مدینه، «مدنی » هم به او گفته می شود.|
پدر قاسم، محمد بن ابی بکر، شخصیت فرزانه ای است. وی استاندار امیرمؤمنان علیه السلام در
مصر و یکی از فرماندهان نظامی و از رهپویان راه و روش علوی بود؛ به گونه ای که از پدرش (ابوبکر) و از دومین خلیفه (عمر)، بیزاری می جست. مادرش، اسماء دختر عمیس بود که بعد از
مرگ ابوبکر، به همسری حضرت علی علیه السلام درآمد و محمد در خانه حضرت بزرگ شد و تربیت یافت. او را «عابد قریش » نامیده بودند. حضرت امیر علیه السلام در منزلت او می فرمود: «محمد ابنی من صلب ابی بکر؛ محمد پسر من است اما از نسل ابوبکر».
هنگامی که در سال 38 ق. محمد در مصر، بدست مزدوران معاویه با وضع دلخراش به شهادت رسید، امیرمؤمنان علیه السلام به شدت غمگین شد و گریست و فرمود: «من فرزندی شایسته و دوست داشتنی و شمشیر بران اسلام را از دست دادم».|
مادر قاسم، بنابر نظریه مشهور، دختر یزدجرد، آخرین پادشاه سلسله ساسانیان بود. بر این اساس گفته شده که دو دختر یزدگرد که اسیر مسلمانان شدند؛ یکی به همسری
امام حسین علیه السلام درآمد و دیگری همسر محمد بن ابی بکر شد. در نتیجه، امام زین العابدین علیه السلام و قاسم بن محمد، پسرخاله یکدیگر بشمار می روند.|
قاسم بن محمد، تشیع را از پدرش به ارث برده است. او در مکتب انسان پرور امام زین العابدین علیه السلام پرورش یافت و در گروه اصحاب و یاران آن بزرگوار قرار گرفت.
شیخ طوسی در کتاب رجال، او را از جمله یاران امام سجاد علیه السلام به شمار آورده است.|
از سخن شیخ طوسی برمی آید که بعد از شهادت امام چهارم علیه السلام قاسم به محضر امام باقر علیه السلام شتافت و در جرگه اصحاب آن بزرگوار قرار گرفت.|
تمام شرح حال نگاران و دانشوران شیعه، سخن شیخ الطائفه را مورد تایید قرار داده و قاسم را از اصحاب امامان علیهم السلام بشمار آورده اند.
