عبدالقدیر آزاد. عبدالقدیر آزاد (۱۲۷۰ یا ۱۲۷۲ هجری خورشیدی در سبزوار – ۱۳۵۲) روزنامه نگار، سیاست مدار، نمایندهٔ مجلس شورای ملی و از اعضای گروه اپوزیسیون بود. پدرش در سبزوار خراسان به کشاورزی اشتغال داشت. تحصیلات ابتدایی را در زادگاهش، سبزوار، گذراند و با ادبیات فارسی، فقه اسلامی، و ریاضیات آشنا شد. در ابتدا به استخدام ادارهٔ پست وتلگراف تربت حیدریه درآمد، اما بعداً به وزارت دادگستری منتقل و برای مدتی عهده دار منصبی قضایی شد. در سال ۱۳۰۲ وزارت دادگستری را به قصد منتشر کردن روزنامهٔ آزاد در مشهد ترک کرد. در ستون سرمقاله ای روزنامهٔ آزاد به شدت حکومت و مقامات را به باد انتقاد می گرفت. در نهایت روزنامهٔ آزاد توسط حکومت تازه تأسیس رضاشاه توقیف شد و عبدالقدیر–که دیگر با نام مستعار آزاد شناخته می شد– به زندان افتاد.نبو
پس از خروج رضاشاه از کشور در شهریور ۱۳۲۰ تمامی زندانیان سیاسی آزاد شدند و عبدالقدیر آزاد نیز میان آنان بود. او دوباره مجوز انتشار روزنامه اش را کسب کرد و هر هفته سه شماره منتشر می کرد و رویکرد منتقدانهٔ پیشین خویش را ادامه داد. در سال ۱۳۲۵ که نخست وزیر وقت، احمد قوام، حزب سیاسی جدیدی به نام حزب دموکرات ایران را تشکیل داد، آزاد به عضویت آن درآمد و از حوزهٔ سبزوار به نمایندگی مجلس شورای ملی انتخاب شد. در ابتدا او از جمله نمایندگانی به حساب می آمد که از نخست وزیر وقت، قوام، حمایت می کرند اما اندکی بعد به سوی اپوزیسیون گرایش پیدا کرد و رسماً نخست وزیر را به زیر پا گذاشتن قانون متهم می کرد. آزاد در کابینهٔ بعدی نیز که توسط ابراهیم حکیمی شکل گرفته بود از جمله نمایندگان اپوزیسیون به حساب می آمد و حتی عبدالحسین هژیر—که جانشین حکیمی شده بود—را در مجلس به استیضاح کشاند. آزاد همین رویکرد را در قبال محمد ساعد نیز ادامه داد و از اعضای اپوزیسیون دولت در مجلس به شمار می آمد.
عبدالقدیر آزاد در سال ۱۳۲۸ به همراه شماری از نمایندگان اپوزیسیون به رهبری محمد مصدق به دادگاه سلطنتی پناه برد و دولت را به مداخله در انتخابات مجلس آن سال متهم کرد. این اعتراض پیش درآمدی بر تشکیل جبههٔ ملی به رهبری مصدق بود و عبدالقدیر آزاد در شکل گیری آن نقشی فعال و مؤثر داشت. در همان سال هژیر که ریاست وقت دادگاه سلطنتی را بر عهده داشت ترور شد و عبدالقدیر آزاد در کنار چندین و چند نفر دیگر دستگیر و زندانی شد. پس از چندی از زندان آزاد شد و دوباره به مجلس راه یافت ولی این بار به عنوان نمایندهٔ حوزهٔ انتخابیهٔ تهران. در دورهٔ شانزدهم مجلس شورای ملی که مصدق رهبری فراکسیون اقلیت را بر عهده داشت، میزان مخالفت ها با نخست وزیر وقت، حاجی علی رزم آرا، بسیار شدت یافته بود و عبدالقدیر آزاد از جمله نمایندگانی بود که نخست وزیر را استیضاح کردند.
در سال ۱۳۳۰ مصدق به نخست وزیری رسید و اعضای کابینه اش را بدون مشورت کردن با اعضای جبههٔ ملی انتخاب کرد. عبدالقدیر آزاد حزبی متشکل از دوستان خویش تشکیل داده بود و آن را حزب استقلال نامید. آزاد انتظار داشت که مصدق دو عضو از اعضای کابینه اش را از حزب استقلال انتخاب کند ولی مصدق زیر بار این انتظار نمی رفت. آزاد به نشانهٔ اعتراض جبههٔ ملی را ترک کرد و به اپوزیسیون پیوست و حتی یک روز در مجلس با وزیر ارتباطات دولت مصدق گلاویز شد و بر روی وزیر هفت تیر کشید. عبدالقدیر آزاد در مذاکرات مجلس شورای ملی (نشست ۱۶۹) در روز سه شنبه ۲۵ تیر ۱۳۳۰ (برابر با ۱۷ ژوئیه ۱۹۵۱ میلادی) ادعا کرد که او بهمراه محمد مصدق، فتوای سیاسی قتل رزم آرا را داده است. آزاد در این نشست مجلس گفت:
پس از خروج رضاشاه از کشور در شهریور ۱۳۲۰ تمامی زندانیان سیاسی آزاد شدند و عبدالقدیر آزاد نیز میان آنان بود. او دوباره مجوز انتشار روزنامه اش را کسب کرد و هر هفته سه شماره منتشر می کرد و رویکرد منتقدانهٔ پیشین خویش را ادامه داد. در سال ۱۳۲۵ که نخست وزیر وقت، احمد قوام، حزب سیاسی جدیدی به نام حزب دموکرات ایران را تشکیل داد، آزاد به عضویت آن درآمد و از حوزهٔ سبزوار به نمایندگی مجلس شورای ملی انتخاب شد. در ابتدا او از جمله نمایندگانی به حساب می آمد که از نخست وزیر وقت، قوام، حمایت می کرند اما اندکی بعد به سوی اپوزیسیون گرایش پیدا کرد و رسماً نخست وزیر را به زیر پا گذاشتن قانون متهم می کرد. آزاد در کابینهٔ بعدی نیز که توسط ابراهیم حکیمی شکل گرفته بود از جمله نمایندگان اپوزیسیون به حساب می آمد و حتی عبدالحسین هژیر—که جانشین حکیمی شده بود—را در مجلس به استیضاح کشاند. آزاد همین رویکرد را در قبال محمد ساعد نیز ادامه داد و از اعضای اپوزیسیون دولت در مجلس به شمار می آمد.
عبدالقدیر آزاد در سال ۱۳۲۸ به همراه شماری از نمایندگان اپوزیسیون به رهبری محمد مصدق به دادگاه سلطنتی پناه برد و دولت را به مداخله در انتخابات مجلس آن سال متهم کرد. این اعتراض پیش درآمدی بر تشکیل جبههٔ ملی به رهبری مصدق بود و عبدالقدیر آزاد در شکل گیری آن نقشی فعال و مؤثر داشت. در همان سال هژیر که ریاست وقت دادگاه سلطنتی را بر عهده داشت ترور شد و عبدالقدیر آزاد در کنار چندین و چند نفر دیگر دستگیر و زندانی شد. پس از چندی از زندان آزاد شد و دوباره به مجلس راه یافت ولی این بار به عنوان نمایندهٔ حوزهٔ انتخابیهٔ تهران. در دورهٔ شانزدهم مجلس شورای ملی که مصدق رهبری فراکسیون اقلیت را بر عهده داشت، میزان مخالفت ها با نخست وزیر وقت، حاجی علی رزم آرا، بسیار شدت یافته بود و عبدالقدیر آزاد از جمله نمایندگانی بود که نخست وزیر را استیضاح کردند.
در سال ۱۳۳۰ مصدق به نخست وزیری رسید و اعضای کابینه اش را بدون مشورت کردن با اعضای جبههٔ ملی انتخاب کرد. عبدالقدیر آزاد حزبی متشکل از دوستان خویش تشکیل داده بود و آن را حزب استقلال نامید. آزاد انتظار داشت که مصدق دو عضو از اعضای کابینه اش را از حزب استقلال انتخاب کند ولی مصدق زیر بار این انتظار نمی رفت. آزاد به نشانهٔ اعتراض جبههٔ ملی را ترک کرد و به اپوزیسیون پیوست و حتی یک روز در مجلس با وزیر ارتباطات دولت مصدق گلاویز شد و بر روی وزیر هفت تیر کشید. عبدالقدیر آزاد در مذاکرات مجلس شورای ملی (نشست ۱۶۹) در روز سه شنبه ۲۵ تیر ۱۳۳۰ (برابر با ۱۷ ژوئیه ۱۹۵۱ میلادی) ادعا کرد که او بهمراه محمد مصدق، فتوای سیاسی قتل رزم آرا را داده است. آزاد در این نشست مجلس گفت:
wiki: عبدالقدیر آزاد