عبداللطیف عباسی گجراتی

عبداللطیف بن عبدالله عباسی گجراتی، از ارباب انشاءِ دربار شاهجهان، در اواخر قرن دهم هجری در احمدآباد گجرات متولّد شده و سال های ابتداییِ عمرش را در آنجا سپری کرده است.در جوانی از محضر محمد صوفی مازندرانی بهره برده و با او در استکباب و مقابلهٔ تذکرهٔ بتخانه همکاری داشته است.در ابتدا در خدمت لشکرخان مشهدی بوده و او را در مأموریت ها و سفرها همراهی می کرده است. در همین سفرهای بین سال های ۱۰۲۴ تا ۱۰۳۲ ق. نسخه های متعددی از مثنوی دیده و مقابله کرده که بعدها اساس کار مثنوی پژوهیِ او شده است.در اثنایِ این سفرها، در سالِ ۱۰۲۱ ق. لشکرخان او را برای انجام محاسبات دیوانی در بنگال می گمارد و عبداللّطیف بتخانهٔ صوفی را تکمیل می کند: هم بر آن مقدّمه ای می نویسد و هم «مجمل احوال شعرا» یِ آن کتاب را، در شرحِ حال شاعرانی که ذکرشان آمده فراهم می کند.در سال ۱۰۴۲ ق. خدمت دیوانی تن –معادل وزیر مواجب امروزی- به او تفویض شده و در سال ۱۰۴۶ از طرف شاهجهان منصب نهصد پیاده و دوصد سوار یافته است.همچنین در سال ۱۰۴۷ شاهجهان، او را به لقب عقیدت خان مخاطب می کند.تاریخ درگذشت عبداللّطیف در هیچ کدام از کتبِ تاریخیِ روزگارش به روشنی بیان نشده و همین سبب شده تا نتوان زمانی را با قطعیّت مشخّص کرد. در تمامِ منابعی که بعد از روزگارش دربارهٔ او چیزی نوشته-اند تاریخ مرگ او ۱۰۴۸ یا ۱۰۴۹ آمده است اما با نگاهی دقیقتر به اسناد روزگارش، مرگ عبداللّطیف باید بعد از ۱۰۵۹ بوده باشد.
نسخهٔ ناسخه که مقابله و تصحیح مثنوی معنوی است با هشتاد مثنوی دیگر همراه با شرح ابیات و اشارات به آیات و احادیثِ آن در حاشیه،
لطایف المعنوی من حقایق المثنوی که شرح عبداللّطیف است بر مثنوی معنوی و در اصل تکمیلِ حواشیِ نسخهٔ ناسخه است در اثری جداگانه،
لطایف اللّغات فرهنگ لغت مثنوی است با استفاده از فرهنگ های لغت معتبر روزگارش،
لطایف الحدایق من نفایس الدقایق که شرح و مقابلهٔ حدیقة الحقیقهٔ سنائی است.
عبداللّطیف علاوه بر شغل دیوانی، سال ها بر مثنوی معنوی و حدیقهٔ سنائی تحقیق کرده و ماحصلِ این تحقیقات آثاری است چون: