کلمه جو
صفحه اصلی

زایش تراژدی

دانشنامه عمومی

زایش تراژدی از روح موسیقی (آلمانی: Die Geburt der Tragödie aus dem Geiste der Musik) کاری از فیلسوف آلمانی فریدریش نیچه در سال ۱۸۷۲ است. این کتاب در سال ۱۸۸۶ به عنوان زایش تراژدی یا: هلنیسم و بدبینی (Die Geburt der Tragödie, Oder: Griechentum und Pessimismus) درخواست صدور مجدد شد. نسخه بعدی شامل مقالهٔ دیباچه ای بود که در آن نیچه به انتقاد از خود پرداخته بود. زایش تراژدی نخستین اثر نیچه است.
The text, translated by Ian C. Johnston
کتاب الکترونیکی رایگان Die Geburt der Tragödie در پروژهٔ گوتنبرگ (زبان آلمانی)
Original German text
نیچه در این اثر، مخالفِ نفیِ بوداییِ شوپنهاور از اراده است. او استدلال می کند که زندگی ارزش زندگی کردن با وجودِ سختی های بسیارش را دارد. نیچه جهان زیست را جهانی هراس آور و وحشت زا می بیند، اما برخلاف شوپنهاور که در نهایت تسلیم شدگی را واکنش انسان در برابر چنین هجومی تشخیص می دهد، نیچه با پی افکندن نیروی اراده و در واقع تسلیم ناشدگی فلسفه ای دیگر در قبال این جهانِ تراژیک ترسیم می کند: «رازی در جهان هست که زندگی را هراس آور و تراژیک می سازد»؛ اما «به یاری هنر می توان از این هراس و سویۀ تراژیک زندگی عبور کرد.» سنت فلسفی آلمانی از آنجایی که همواره به جامعۀ یونان باستان همچون تجلی جامعه ای آرمانی و انسانی و آزاد می نگرد، نیچه نیز در بیان نمونه ای عالی و حقیقی از کار هنری به دوران یونان و نیروهای آفرینندۀ آنها نظر دارد. نیچه معتقد است که «یونانیان به خوبی از راز آن دنیای پنهان باخبر بودند. بزرگی و عظمت روحشان در آن بود که تسلیم آن جهان نمی شدند، بلکه با آن می جنگیدند و همین برای آنان به معنای آری گفتن به جهان بود.» نمود این به مبارزه طلبی، جسارت و قدرت، دیونیسوس است. خدایی که اوج حرکت است و دشمن خمودگی، تسلیم و تحقیر: خدای رقص. «دیونیزوس بی پایان است: می رقصد، چون رقصی بی پایان، جسم را در فضا نمایان می کند. مکان را ردّ می کند و او ذات موسیقی است.» حالت موسیقایی، حالتی قالبی است که بر جان هنرمند در هنگامِ آفرینش هنری سایه می افکند. هنرمند با روحی دیونیسوسی، جرأت نه گفتن به شرایط موجود و امّا آری گفتن برای جنگ با زندگی خشن را دارد. در اینجاست که می توان هنرمند را معادلی برای جانِ آزاده دانست.

دانشنامه آزاد فارسی

زایِش تراژدی (Die Geburt der Tragadie)
کتابی در فلسفۀ هنر، تألیف فریدریش نیچه، به زبان آلمانی، منتشرشده در ۱۸۷۱. این کتاب نخستین اثر نیچه، و حاصل گفت وگوهای او با ریشارد واگنر است. نیچه هنر را محصول دو نگرۀ متعارض آپولونی و دیونوسوسی می داند و در تفکیک این دو نگره بر آن است که بینش آپولونی، زیبایی را در جهانی خیالی و آرمانی می جوید؛ به عکس، بینش دیونوسوسی، هنر را در منظر شادخواری و شهرآشوبی می نهد. تراژدی مستقیماً از بینش آپولونی متأثر است. نیچه در این کتاب دو نظریۀ تازه را مطرح می کند؛ یکی آن که روح یونانی چندان هم در سرخوشی و تعادل به سر نمی برده است، و دیگر آن که سقراط نه نمایندۀ خرد، که نمایندۀ انحطاط روح یونانی است. نیچه بعدها از آرای این کتاب برگشت؛ به ویژه از آن فقرات که با مقایسۀ هنر یونانی و آلمانی روزگار خود، ارجی هم سنگ قدیسان به واگنر داده بود. به رغم این نگرشِ تا اندازه ای شخصی که نیچه خود نیز آن را نفی کرد، زایش تراژدی سرشار از داوری های متهورانه و اصیلی است که تصورات و تأملات نهادینه شده درباب زندگی یونانی را به چالش می گیرد.


کلمات دیگر: