کیهان شناسی فیزیکی

کیهان شناسی(به انگلیسی: Cosmology) مطالعه سرآغاز و سرانجام جهان است. کیهان شناسی فیزیکی شاخه ای از دانش فیزیک است که به مطالعه دانشگاهی و علمی سرآغاز، تکامل، ساختار، دینامیک و سرنوشت نهایی کیهان و همچنین قوانین طبیعی که بر آن حکمفرماست، می پردازد. این دانش در تکاپوی آن است که با اعمال قوانین فیزیکی بر کیهان که به صورت یک منظومه بسته فیزیکی در نظر گرفته می شود، تحول آن به صورت روابط ریاضی استخراج شود. کیهان شناسی دانش بررسی ساختار کلان و تاریخ کیهان است. این دانش به ویژه به جستارهای مربوط به خاستگاه جهان می پردازد. کیهان شناسی مذهبی مجموعه ای از باورهاست که برپایه متون تاریخی، مذهبی و اساطیری و سنن مرتبط با خلقت و رستاخیز، بنا شده اند.
کیهان شناسی فیزیکی توسط رسته ای از دانشمندان همچون اخترشناسان، فیزیکدانان نظری، و فیلسوفان دانشگاهی همچون متافیزیک شناسان، فلاسفه فیزیک و فلاسفه فضازمان، مورد مظالعه قرارمی گیرد. کیهان شناسی نوین در تسخیر نظریه مهبانگ که سعی دارد ستاره شناسی رصدی را با فیزیک ذرات بیامیزد.
اگرچه واژه کیهان شناسی نسبتاً جدید است(نخستین بار در سال ۱۷۳۰ توسط کریستیان ولف در کتاب Cosmologia Generalis به کاربرده شد)، اما مطالعه جهان تاریخی طولانی دارد و مورد توجه دانش، فلسفه و مذهب قرارگرفته است. از مطالعات مرتبط با کیهان شناسی می توان به کیهان زایی که بر روی خاستگاه کیهان تمرکز دارد و یا کیهان نگاری که نقشه ای ازویژگیهای کلی کیهان را رسم می کند، اشاره نمود. کیهان شناسی با اخترشناسی مرتبط است، اما کیهان شناسی با جهان به عنوان یک کل و اخترشناسی با اجرام آسمانی سر و کار دارند.