جامع کوفه

جامع کوفه . [ م ِ ع ِ ف َ ] (اِخ ) مسجد معروف کوفه که از ابنیه ٔ بسیار قدیمی و مورد احترام است و یکی از چهار مسجد بزرگی است که در اسلام برای عبادت در آنها فضیلت بیشمار ذکر شده است . یاقوت آرد: اما مسجد کوفه ، روایات بسیار در فضیلت آن ذکر شده از آنجمله : حبةالعرنی گفت ، در مجلس علی (ع ) نشسته بودم که مردی آمد و گفت ، این زاد و راحله ٔ من است و میخواهم به زیارت بیت المقدس بروم . پس علی (ع ) گفت ، توشه ات را بخور و راحله ات را بفروش و بر تو باد زیارت این مسجد [ مسجد کوفه ] چه آنکه این مسجد یکی از چهار مسجدی است که دو رکعت نماز گزاردن در آن برابر ده رکعت نماز گزاردن در مساجد دیگر است و برکت آن تا دوازده میلی از هر جانب بود و از فاصله ٔ هزار ذراعی نازل میشود و فارالتنور در گوشه ٔ آن و ابراهیم نبی (ع )نزد اسطوانه ٔ پنجم نماز گزارده و هزار نبی و هزار وصی در آن نماز گزارده اند در آن است عصای موسی و شجره ٔ یقطین . و یغوث و بعوق که فاروق است در آن هلاک شدندو در آن راهی است به کوه اهواز و مصلی نوح در آن میباشد و هفتاد هزار تن در روز قیامت از این مسجد محشور میشوند که حسابی بر آنان نیست ، و میان آن بر باغی از باغهای بهشت قرار دارد و سه چشمه از بهشت در آن جاری است که پلیدیها را میبرد و مؤمنان را تطهیر میکند و اگر مردم از فضیلت آن آگاه بودند آنرا خشک نمی کردنند و از میان نمی بردند. شعبی گفت ، مسجد کوفه شش جریب و شش قفیز است و زادانفروخ گفت ، نه جریب است وقتی که عبیداﷲبن زیاد مسجد کوفه را بنا کرد و مردم را فرا خواند و بر منبر بالا رفت گفت ، ای مردم کوفه مسجدی برای شما بنا کردم که بر روی زمین همانند آن بنا نشده و برای هر اسطوانه هزار و هفتصد مصرف کردم . و آن را منهدم نسازد جز کسی که یاغی و منکر باشد. سپس قسمتی از آن پائین آمد که حجاج آن را خراب کرد و مجدداً بنا نمود و بعداً دیواری که جنب خانه ٔ مختار بود خراب شد و یوسف بن عمر آن را بنا کرد. و سید حمیری در یکی از اشعار خود گوید:
لعمرک ما من مسجد بعد مسجد
بمکة ظهراً او مصلی بیثرب
بشرق ولا غرب علمنا مکانه
من الارض معموراً ولا متجنب
بابین فضلا من مصلی مبارک
بکوفان رحب ذی اراس و محصب
مصلی به نوح تأثل و ابتنی
به ذات حیزوم و صدر محنب
و فار به التنور ماء و عنده
له قیل یا نوح ففی الفلک فارکب
و باب امیر المؤمنین الذی به
ممر امیر المؤمنین المهذب .
از مالک بن دینار نقل شده که گفت ، وقتی علی بن ابیطالب (ع ) بکوفه نزدیک شد گفت :
یا حبذا مقالنابالکوفه
ارض سواء سهلة معروفه
تعرفها جمالنا العلوفه .
سفیان بن عینیه گفت ، مناسک حج را از مردم مکه و قرائت قرآن را از مردم مدینه و حلال و حرام را از مردم کوفه فراگیرید. (نقل از معجم البلدان ) : هرگز از دور زمان ننالیده ... مگر وقتی که پایم برهنه مانده بود... به جامع کوفه درآمدم تنگدل . (گلستان ).