طرح کهاب

طرح کهاب طرحی برای صرفه جویی اقتصادی در مصرف سوخت است که با اهداف زیست محیطی پایه گذاری شده. کهاب سرنام عبارت کاهش، هدایت، انتقال و بازیافت بخار بنزین است. هدف اصلی این طرح کاهش از دست رفتن بخار بنزین در مراحل مختلف سوختگیری است و هم اکنون بدست شرکت ملی پخش فراورده های نفتی ایران در حال اجراست.
جهت کاهش تبخیر بنزین در اثر «تبخیر تنفسی»، با استفاده از مخازن سقف شناور جهت نگهداری بنزین در انبارهای نفت و آب بند نمودن آنها، عملاً حجم مؤثر تماس بین مایع و بخار به حداقل ممکن رسیده و تلفات اشاره شده به شدت کاهش می یابد. (کمتر از ۱٪)
بنزین موتور ترکیبی از هیدروکربنهای نفتی اعم از پارافینها، اولفینها و آروماتیکها با مشخصات فیزیکی تقریبی (چگالی ۷۶/۰ کیلوگرم/لیتر، وشکسانی: ۱cst در ۲۰- درجه سانتی گراد و نقطه انجماد: ۶۰- درجه سانتی گراد تا ۷۰- درجه سانتی گراد) می باشد. ترکیبات بنزین دارای نقطه جوش متفاوت (در محدوده ۳۰درجه سانتی گراد تا ۲۲۵ درجه سانتی گراد) بوده و عناصری مانند بوتان و پنتان موجود در آن اساساً در شرایط محیطی بصورت گاز می باشند. مجموع شرایط فوق پدیده ای به نام «تبخیر بنزین» را بوجود می آورد که بعنوان یک منبع آلاینده مهم تلقی می گردد.
جهت جلوگیری از انتشار و هدایت بخار بنزین در اثر «تبخیر عملیاتی» با توجه به آن که در زمان بارگیری نفتکش ها، به ازای حجم مایع وارد شده به تانکر، همان حجم بخار به اتمسفر رانده می شود (بالانس حجمی)، لذا در این راستا، طی طراحی انجام شده در ساختار بازوهای بارگیری (TL) از ورود بخار بنزین به اتمسفر جلوگیری گردیده و به سمت واحد بازیافت (VRU) هدایت می گردد.
با توجه به آن که ترکیبات هیدروکربنی، سمی و فرار بوده و تمایل زیادی در جهت ترکیب با عناصر و مواد دیگر دارند، انتشار آنها در محیط، ترکیبات جدیدی را بوجود آورده و همچنین اثرات نامطلوب فیزیولوژیکی، زیست محیطی و اقتصادی را به دنبال خواهند داشت.
به منظورکاهش، عدم انتشار و هدایت بخار بنزین حاصله در جایگاه های عرضه سوخت با ایجاد یک خط برگشت بخار مابین مخازن زیرزمینی جایگاه و مخزن نفتکش، از خروج بخار بنزین مخازن جایگاهها در زمان تخلیه نفتکش به اتمسفر جلوگیری و با اشاره به اصل «بالانس حجمی» بخار موجود به سمت نفتکش هدایت گشته که عملاً یک مرحله تولید بخار از بین می رود. (Stage 1)
همچنین به منظور جلوگیری از انتشار بخار موجود در باک خودروها به اتمسفر (در زمان سوختگیری)، طرحی در دست بررسی بوده که با بهره جستن از نازل ها، شلنگ ها و ادواتی خاص، بخار متصاعده از باک خودرو را به سمت مخازن ذخیره زیرزمینی جایگاه هدایت می نماید. (Stage II)
ترکیبات عالی فرار ناشی از تبخیر بنزین (Volatile Organic Compounds) "VOCs"برای سلامتی انسان مخاطراتی را ایجاد کرده که با توجه به نحوه تماس آنها با بدن انسان، اثرگذاری متفاوتی را در بر خواهند داشت. از جمله می توان به عکس العمل سیستم مرکزی اعصاب مانند: (گیجی، سردرد و از دست دادن حافظه کوتاه مدت)، تحریک چشم، بینی و گلو، تاثیر بر روی سیستم تنفسی، جهش ژنیتکی و در نتیجه تولد نوزادان نارس اشاره نمود.
در راستای بررسی عملکرد سیستماتیک کنترل بخار بنزین، با اندازه گیری میزان (VOCs) جایگاه ها، مشاهده گردید که قبل از اجرای طرح Stage I میزان آلایندگی تقریباً معادل۱۱۰۰ppm بوده، لکن پس از اجرای آن، این میزان به۰۰۱/۰ پی پی ام کاهش یافته است. این در حالی است که حد مجاز استاندارد جهانی برای آن حدوداً۳۵ppm در نظر گرفته شده است.
انتشار آلاینده های ناشی از «تبخیر بنزین» در اتمسفر، اثرات مخرب زیست محیطی را در برداشته که عبارتند از: ایجاد «بارانهای اسیدی»، ایجاد پدیده «مه دود» فتوشیمیایی، ایجاد «تغییرات اقلیم جهانی» (مانند افزایش دمای کره زمین و آسیب رساندن به لایه ازن).
با در نظر گرفتن استحصال بخار بنزین (که تقریباً برابر ۵/۱ لیترمایع از هر ۱ مترمکعب بخار اشباع می باشد) و الگوی مصرف بنزین در ایران، در سال ۱۳۸۶ حدود ۰۰۰/۰۰۰/۰۰۰/۲۲ لیتر بنزین مصرف و از آن مقدار، با توجه به سه بار تولید بخار در طی مراحل بارگیری و انتقال آن، حدود ۰۰۰/۵۵۰/۹۸ لیتر بنزین تبخیر گردید. حال با در نظر گرفتن بهای واقعی بنزین در سال ۸۶ (حدوداً ۵۳۰۰ ریال جهت هر لیتر) مشاهده می گردد که نه تنها مبلغی در حدود ۰۰۰/۰۰۰/۰۰۰/۵۲۰ریال در سال از طریق تبخیر بنزین تلف گردیده، بلکه بررسی ها نمایانگر ایجاد صدمات زیست محیطی و فیزیولوژیکی آنها با هزینه ای بیش از ۲۰۰ میلیارد تومان در سال بوده است.
با توجه به محدوده فعالیت شرکت ملی پخش فراورده های نفتی ایران در خصوص: دریافت، ذخیره سازی، بارگیری، انتقال، تحویل در مجاری عرضه و ارائه بنزین به خودروها، مکان های تولید و انتشار بخار عبارتند از
انبارهای نفت، نفتکشها و جایگاه های عرضه سوخت که در این راستا نحوه انتشار آن به دو صورت«تبخیر عملیاتی» و «تبخیر تنفسی» صورت می پذیرد.
«تبخیر عملیاتی» در حین رسید، ارسال و انتقال بنزین، میان مکانهای فوق الاشاره و «تبخیر تنفسی» در زمان نگهداری بنزین در مخازن ذخیره به واسطه تغییرات دمای شبانه روز رخ می دهد.
پس از جمع آوری بخارات منتشره از باک خودروها و مخازن زیرزمینی جایگاه و هدایت آن به سمت نفتکش، نفتکش جهت سوختگیری مجدد به انبار نفت مراجعه نموده که با بهره جوئی از طرح تکمیلی بازوهای بارگیری، بخار بنزین جهت استحصال به واحد بازیافت بخار(VRU) جهت استحصال مایع بنزین از بخار منتقل خواهد شد.
این واحد با بهره جستن از شیوه های مختلفی مانند: «شیوه تبریدی»، «شیوه غشایی» و «شیوه کربن فعال» از هر «یک متر مکعب بخار اشباع» حدود ۵/۱ لیتر بنزین را استحصال خواهند نمود.
اکنون با توجه به میزان تبخیر بنزین در سال ۱۳۸۶، در صورت استحصال آن می توان از هدرروی مبلغی حداقل معادل ۰۰۰/۰۰۰/۰۰۰/۵۲۰ ریال در سال جلوگیری نمود که با توجه به جلوگیری از صدمات زیست محیطی و فیزیولوژیکی ناشی از انتشار بخار بنزین بیش از ۲۵۰ میلیارد تومان در سال صرفه جویی ریالی را موجب خواهد شد. هزینه اولیه تجهیزات و تاسیسات مورد نیاز جهت فرایند فوق حدود ۹۰ میلیارد تومان برآورد گردیده و سالانه بالغ بر ۴ میلیارد تومان هزینه نگهداری و تعمیرات آن می باشد که در مجموع اجرای «طرح کهاب» را نه تنها دارای توجیه اقتصادی، بلکه دوستدار محیط زیست معرفی می نماید.
سایت شرکت ملی پخش فراورده های نفتی ایران - منطقه اهواز آخرین اخبار و آمار و اطلاعات درمورد میزان مصرف فراورده های نفتی در استان خوزستان دیده می شود. اطلاعات جایگاه های تک منظوره و دومنظوره و cng در سایت Ahwaz-niopdc.ir