شیوه پارسی نام یکی از شیوه های معماری ایرانی است. [۱] شیوه ِ ِی پارسی در دوره ی تاریخی هخامنشیان سبک غالب معماری ایران بوده است.
پاسارگاد، سیلک، چغازنبیل، و تخت جمشید نمونه مثال هایی از این سبک هستند. شیوه پارسی نخستین شیوه معماری ایران است که روزگار هخامنشی تا حمله اسکندر به ایران یعنی از سده ششم پیش از میلاد تا سده چهام را در بر میگییرد. نام این شیوه از تیره ( قوم ) پارس برگرفته شده است که در این روزگاران بر کشور پهناور ایران فرمانروایی می کردند
محتویات [نهفتن]
۱ معماری پیش از پارسی
۲ تپه زاغه
۳ سیلک
۴ ایلامییان
۵ چغازنبیل
۶ ارارتوها
۷ ورود ارییایی ها
۸ مادها
۹ معماری پاسی
۱۰ نیارش
۱۱ ارایه
۱۲ نگارخانه
۱۳ جستارهای وابسته
۱۴ منابع
معماری پیش از پارسی [ویرایش]
تا پیش از کوچ ارییان به ایران تیره ها و ملت هایی نه چندان شناخته شده در ایران زندگی میکردند که معماری پیشرفته ای داشتند
تپه زاغه [ویرایش]
تپه زاغه یکی از مراکز اولیه استقرار کشاورزی در ایران است. این مکان در دشت قزوین قرار دارد وتار مهمی از اواخر هزاره پنجم پیش از میلاد در ان بدست امده است. پنچه که در زاغه بوسیله باستان شناسان بزرگ ایرانی یافت شده است و به جهان تاریخ هنر معرفی شده در نوع خود یکی از قدیمی ترین مراکز استقرار باویژگی های مهم معماری و هنر است. در بیشتر نوشته های تاریخی بخصوص تاریخ معماری و هنر به دو مرکز در خاورمیانه به عنوان نخستین مکانهای استقرار مردم متمدن اشاره می شود چتل هویک در ترکیه کنونی و اریحا در اردن. از ویژگی های معماری این دو مکان بافت متراکم مجموعهترکیب انواع خانه ها و ساخت معابد می باشد
سیلک [ویرایش]
4000تا3000پ. م
ایلامییان [ویرایش]
ایلامییان مردمی بودند که نژادشان ناشناخته ماند انها تا حدودی از فرهنگ سومرییان اتر پذیرفتند همچنین به چند خدا باور داشتند ایلامیان از هزاران سال پیش در دشت خوزستان خانه گزیده بودند و فرمانروایی داشتند. انها همیشه در برابر حملات ساکنین بین النهرین بخصوص اشوریان بودند و سر انجام در میانه سده هفتم پیش از میلاد بدست انها برافتادند مرکز تمدن ایلامییان شهر شوش بود که تاریخی چند هزار ساله داشت ودارای همه عناصر حکومتی بود مانند:ارگ و بویژه یک نیایشگاه بنام زیگورات که شباهت نزدیکی به معماری پیشرفته سومریان دارد. در هفت تپه خوزستان بازمانده معماری ایلامی هنوز برجاست و نمودار پیشرفت در فن ساختمان است. ساختمان های انها طرحی راست گوشه داشت و اسمانه ها بیشتر دارای تاق ضربی بود و همچنین از تیر و اسمان تخت هم بهره گیری می کردند.
چغازنبیل [ویرایش]
یکی از باومانده های ارزشمند معماری ایلامی نیایشگاه یا زیگورات چغازنبیل در نزدیکی شوش است که از 1250پیش از میلاد برجای مانده است. این ساختمان دارای چند اشکوب است که همگی از خشت ساخته شده است. هر اشکوب از زیری کوچکتر شده و ساختمان را پله پله نشان میدهد. گفته شده این ساختمان از نخست دارای یک اشکوب بوده وسپس سکوهای بعدی درون میانسرا هرکدام بطور جداگانه بالا اورنده شده اند. ار اجر لعابدار ابی وسفید در نمابهره گیری شده و روی برخی اجرها خط میخی کندهشده است. در نزدیکی این نیایشگاه ساختمان پالایش اب شهر ساخته شده بود که نمودار پیشرفت تمدن ایلامی است. از دید نیارشی یکی از کهن ترین تاق های تیزه دار هنوز در چغازنبیل و ارامگاه های پیرامون ان برجای مانده است. روش ویژه اجر چینی تاق بگونه هره است که به ان رومی می گویند. شاید نخستین بار در ارامگاه های بیرئن شهر دورانتاش با اجرهای بزرگ و ملات قیر طبیعی ساخته شده و این زمانی بوده که رومیان زندگی ابتدایی داشته اند. ساختمایه انها بیشتر خشت و اجر وساروج ودیگر ملات ها بوده است.
ارارتوها [ویرایش]
در سده نهم و هشتم ق. م در شمال باختری ایران و خاور اناتول اقوام ارارتو با فرهنگی پیشرفته زندگی می کردند. انها بومیانی بودند که از پیش از کوچ اریایی ها در ایران زندگی می کردند. تمدن انها از تمدن های اشوری وبابلی گرفته شده بود. انها تا اواخر سده هفتم ق. م که ارمنی ها حکومت وان را برانداختند حکومت کردند. روش نیارشی ساختمانهی ارارتوها تیر وستون با اسمانه تخت بوده است. ساختمانهای انها چهار گوش بوده و نیایشگاهایی با تالاری ستون دار داشتند که بیشتر بر روی سکو ساخته می شده است. انها ستونها را باسرستونهای پیچیک دار می اراستند و ساختمایه ( مصالح ) اصلی شان سنگ و چوب بوده است. انها گونه ای ساختمان داشتند به نام کلاوه که ساختمان هایی 2طبقه بودندو بدلیل امنیت فقط در طبقه بالا زندگی می کردند و با نردبان به ان دسترسی داشتند. طبقه پایین انبار بوده است. از نمونه ساختمان های ارارتویی می توان اتار تپه حسنلو از سده نهم ق. م و دژهای پیرامون دریاچه وان را نام برد.
ورود ارییایی ها [ویرایش]
1900پ. م
مادها [ویرایش]
استودانها:نمونه از معماری مادها هگمتانه نوشیجان قرن 8تا7 پ. م
معماری پاسی [ویرایش]
یکی از ویژگی های ایرانییان کهن و هنرمندان ان باور به تقلید درست بوده که انرا بهتر از نو اوری بد میدانسته است . تقلید یا برداشتی که منطق داشته باشد و با شرایط زندگی سازگار باشد. اریایی ها چون مردمی کشاورز بودند ودر سرزمینی اباد و خرم زیسته بودند خویی اشتی جو و سازگار داشتند. به گمان فراوان اریایی یا هنگام گذر از کنار دریاچه ارومیه در برخورد با معماری ارارتویی از ان الگو گرفته و انرا برساو کرده اند مردم ایران از هزاران سال پیش از چنین شیوه معماری پیروی می کرده اند چنان که مردم ابیانه و افواشته ( در نطنز ) هم که نامی از ارارتو نشنیده چنین کرده اند نمونه ای از این الگو برداری هم در معماری و هم نیارش شیوه پارسی یافت میشود که دو نمونه از انها ( تالار ستوندار ) ( کلاوه ) بوده است نیایشگاه ارارتویان دارای تالاری با اسمانه تخت چوبی در میان تالار هم زده می شد. همین روش ر . . .
پاسارگاد، سیلک، چغازنبیل، و تخت جمشید نمونه مثال هایی از این سبک هستند. شیوه پارسی نخستین شیوه معماری ایران است که روزگار هخامنشی تا حمله اسکندر به ایران یعنی از سده ششم پیش از میلاد تا سده چهام را در بر میگییرد. نام این شیوه از تیره ( قوم ) پارس برگرفته شده است که در این روزگاران بر کشور پهناور ایران فرمانروایی می کردند
محتویات [نهفتن]
۱ معماری پیش از پارسی
۲ تپه زاغه
۳ سیلک
۴ ایلامییان
۵ چغازنبیل
۶ ارارتوها
۷ ورود ارییایی ها
۸ مادها
۹ معماری پاسی
۱۰ نیارش
۱۱ ارایه
۱۲ نگارخانه
۱۳ جستارهای وابسته
۱۴ منابع
معماری پیش از پارسی [ویرایش]
تا پیش از کوچ ارییان به ایران تیره ها و ملت هایی نه چندان شناخته شده در ایران زندگی میکردند که معماری پیشرفته ای داشتند
تپه زاغه [ویرایش]
تپه زاغه یکی از مراکز اولیه استقرار کشاورزی در ایران است. این مکان در دشت قزوین قرار دارد وتار مهمی از اواخر هزاره پنجم پیش از میلاد در ان بدست امده است. پنچه که در زاغه بوسیله باستان شناسان بزرگ ایرانی یافت شده است و به جهان تاریخ هنر معرفی شده در نوع خود یکی از قدیمی ترین مراکز استقرار باویژگی های مهم معماری و هنر است. در بیشتر نوشته های تاریخی بخصوص تاریخ معماری و هنر به دو مرکز در خاورمیانه به عنوان نخستین مکانهای استقرار مردم متمدن اشاره می شود چتل هویک در ترکیه کنونی و اریحا در اردن. از ویژگی های معماری این دو مکان بافت متراکم مجموعهترکیب انواع خانه ها و ساخت معابد می باشد
سیلک [ویرایش]
4000تا3000پ. م
ایلامییان [ویرایش]
ایلامییان مردمی بودند که نژادشان ناشناخته ماند انها تا حدودی از فرهنگ سومرییان اتر پذیرفتند همچنین به چند خدا باور داشتند ایلامیان از هزاران سال پیش در دشت خوزستان خانه گزیده بودند و فرمانروایی داشتند. انها همیشه در برابر حملات ساکنین بین النهرین بخصوص اشوریان بودند و سر انجام در میانه سده هفتم پیش از میلاد بدست انها برافتادند مرکز تمدن ایلامییان شهر شوش بود که تاریخی چند هزار ساله داشت ودارای همه عناصر حکومتی بود مانند:ارگ و بویژه یک نیایشگاه بنام زیگورات که شباهت نزدیکی به معماری پیشرفته سومریان دارد. در هفت تپه خوزستان بازمانده معماری ایلامی هنوز برجاست و نمودار پیشرفت در فن ساختمان است. ساختمان های انها طرحی راست گوشه داشت و اسمانه ها بیشتر دارای تاق ضربی بود و همچنین از تیر و اسمان تخت هم بهره گیری می کردند.
چغازنبیل [ویرایش]
یکی از باومانده های ارزشمند معماری ایلامی نیایشگاه یا زیگورات چغازنبیل در نزدیکی شوش است که از 1250پیش از میلاد برجای مانده است. این ساختمان دارای چند اشکوب است که همگی از خشت ساخته شده است. هر اشکوب از زیری کوچکتر شده و ساختمان را پله پله نشان میدهد. گفته شده این ساختمان از نخست دارای یک اشکوب بوده وسپس سکوهای بعدی درون میانسرا هرکدام بطور جداگانه بالا اورنده شده اند. ار اجر لعابدار ابی وسفید در نمابهره گیری شده و روی برخی اجرها خط میخی کندهشده است. در نزدیکی این نیایشگاه ساختمان پالایش اب شهر ساخته شده بود که نمودار پیشرفت تمدن ایلامی است. از دید نیارشی یکی از کهن ترین تاق های تیزه دار هنوز در چغازنبیل و ارامگاه های پیرامون ان برجای مانده است. روش ویژه اجر چینی تاق بگونه هره است که به ان رومی می گویند. شاید نخستین بار در ارامگاه های بیرئن شهر دورانتاش با اجرهای بزرگ و ملات قیر طبیعی ساخته شده و این زمانی بوده که رومیان زندگی ابتدایی داشته اند. ساختمایه انها بیشتر خشت و اجر وساروج ودیگر ملات ها بوده است.
ارارتوها [ویرایش]
در سده نهم و هشتم ق. م در شمال باختری ایران و خاور اناتول اقوام ارارتو با فرهنگی پیشرفته زندگی می کردند. انها بومیانی بودند که از پیش از کوچ اریایی ها در ایران زندگی می کردند. تمدن انها از تمدن های اشوری وبابلی گرفته شده بود. انها تا اواخر سده هفتم ق. م که ارمنی ها حکومت وان را برانداختند حکومت کردند. روش نیارشی ساختمانهی ارارتوها تیر وستون با اسمانه تخت بوده است. ساختمانهای انها چهار گوش بوده و نیایشگاهایی با تالاری ستون دار داشتند که بیشتر بر روی سکو ساخته می شده است. انها ستونها را باسرستونهای پیچیک دار می اراستند و ساختمایه ( مصالح ) اصلی شان سنگ و چوب بوده است. انها گونه ای ساختمان داشتند به نام کلاوه که ساختمان هایی 2طبقه بودندو بدلیل امنیت فقط در طبقه بالا زندگی می کردند و با نردبان به ان دسترسی داشتند. طبقه پایین انبار بوده است. از نمونه ساختمان های ارارتویی می توان اتار تپه حسنلو از سده نهم ق. م و دژهای پیرامون دریاچه وان را نام برد.
ورود ارییایی ها [ویرایش]
1900پ. م
مادها [ویرایش]
استودانها:نمونه از معماری مادها هگمتانه نوشیجان قرن 8تا7 پ. م
معماری پاسی [ویرایش]
یکی از ویژگی های ایرانییان کهن و هنرمندان ان باور به تقلید درست بوده که انرا بهتر از نو اوری بد میدانسته است . تقلید یا برداشتی که منطق داشته باشد و با شرایط زندگی سازگار باشد. اریایی ها چون مردمی کشاورز بودند ودر سرزمینی اباد و خرم زیسته بودند خویی اشتی جو و سازگار داشتند. به گمان فراوان اریایی یا هنگام گذر از کنار دریاچه ارومیه در برخورد با معماری ارارتویی از ان الگو گرفته و انرا برساو کرده اند مردم ایران از هزاران سال پیش از چنین شیوه معماری پیروی می کرده اند چنان که مردم ابیانه و افواشته ( در نطنز ) هم که نامی از ارارتو نشنیده چنین کرده اند نمونه ای از این الگو برداری هم در معماری و هم نیارش شیوه پارسی یافت میشود که دو نمونه از انها ( تالار ستوندار ) ( کلاوه ) بوده است نیایشگاه ارارتویان دارای تالاری با اسمانه تخت چوبی در میان تالار هم زده می شد. همین روش ر . . .