ارتقاء

تدریج

( اِ تِ ) [ ع . ] ۱ - (مص ل . ) برآمدن ، بلند شدن . ۲ - (اِمص . ) صعود.

ارتقاء. [ اِ ت ِ ] ( ع مص ) بالا رفتن. ( غیاث ). بر بالا رفتن. ببالا برشدن. بررفتن. بلند برآمدن.رقی. ( زوزنی ). برشدن. سمو. رفعت. صعود :
از زمینم برکشید او تا سما
همره او گشته بودم ز ارتقا.چون شعیب آگاه شد زین ارتقا
چشم را درباخت از بهر لقا.شاد از غم شو که غم دام بقاست
اندرین ره سوی پستی ارتقاست.که کمینه این کمین باشد بقا
تا ابد اندر عروج و ارتقا.پاسبان تست نورو ارتقاش
ای تو خورشید مستر از خفاش. || در لغت برآمدن است و در اصطلاح بلغاء آنست که صفتی آغاز کند و بر مراتب بالا رود. مثاله بیت :
در سراب افتد اگر یک قطره خوی از لبت
چشمه را آب حیاتش زاید و خیزد نبات.
اول صفت لب معشوق میکند، و بترقی آن صفت را بالا برد که اگر قطره ای از لب تو بر زمین سراب افتد از او چشمه ای بیرون آید ولکن چشمه آب حیات و از آن آ ب نبات خیزد. لفظ نبات دو معنی دارد یکی سبزه ، دوم نبات از شکر. پس درین بیت صفت بسه درجه ارتقا نموده. کذا فی جامعالصنایع. ( کشاف اصطلاحات الفنون ). || قانون نشو و ارتقاء ؛قانون تکامل.
- ارتقاء دادن ؛ برآوردن.