پیریت

پیریت یا پیریت آهن که در متنهای کهن فارسی مارقشیشا نامیده می شود، یک کانی با فرمول شیمیایی FeS2 است.
مارکازیت
پیریت از لغت یونانی پیر به معنی آتش گرفته شده است. شاید این نامگذاری به علت تولید جرقه است که بر اثر برخورد با سنگ های دیگر حاصل می شود. این کانی را در کانی شناسی قدیم ایران با مارکازیت یکی دانسته اند. در فارسی واژهٔ برنجه و سنگ نور نیز برای پیریت بکار برده می شود. ترکیب شیمیایی آن دارای ۰۰/۴۶ درصد آهن و ۴۵/۵۳ درصد گوگرد است که به صورت FeS۲ مشاهده می شود. از نظر کریستالوگرافی سیستم تبلور مکعبی دارد که شبیه به نمک طعام می باشد. علاوه بر تبلور مکعبی، پیریت به صورت اکتاهدرال و پیریتوهدرال و گاهی دودکاهدرال دیده می شود. علاوه بر عناصر یاد شده ناخالصی هایی از نیکل، کبالت، طلا، نقره، مولیبدن، کرومیوم، وانادیوم، تنگستن، تالیوم، مس، روی، آرسنیک و تیتانیوم در کانی یاد شده می تواند مشاهده گردد.
این کانی از نظر شفافیت کدر بوده و به رنگ زرد، زرد طلایی با بازتاب چند رنگی مشاهده می شود و آن را طلای احمق ها می نامند. اشکال ظاهری آن به صورت بلوری، آگریگات توده ای، دانه ای، دندریتی اشباع شده، سودومورف و پودری است. پیریت از نظر سختی ترد بوده و دارای خاصیت غیر مغناطیسی (دیا مغناطیس) می باشد. شکستگی آن به صورت صدفی و اکثراً ناهموار بوده و چگالی آن ۱/۵–۹۵/۴ می باشد. پیریت در آب، اسید سولفوریک و اسید کلریدریک نامحلول بوده و در اسید نیتریک حل شده و در زیر شعله به رنگ آبی درمی آید. نقطه ذوب روتیت]]، اسفالریت، گالن، کالکوپیریت، کلسیت، کوارتز، باریت، مارکازیت، آرسنوپیریت و هماتیت همراه است و در داخل زغال سنگ نیز تشکیل می شود. این کانی برای تهیه اسید سولفوریک استفاده می شود و در رنگ سازی، جهت صیقلی کردن، به ندرت در تهیه آهن و تهیه دی اکسید سولفور در کاغذسازی بکار می رود.

پیریت (pyrite)
سولفید آهن، با فرمولِFeS۲ . آن را طلای ابلهان نیز می نامند، زیرا جلای فلزی زرد دارد. سختی پیریت در مقیاس موس حدود ۶ تا ۶.۵ است. برای تولید اسید سولفوریک به کار می رود.