بلاذری احمد بن یحیی

بَلاذُری، احمد بن یحیی ( ـ۲۷۹ق)
مورخ، شاعر، جغرافیانویس، و نسب شناس ایرانی، زادۀ بغداد. در دمشق و انطاکیه به فراگیری علم حدیث پرداخت. در زمینۀ علومی همچون تاریخ و نسب شناسی از محضر بزرگانی همچون ابن سعد کاتب واقدی و ابن هشام کلبی بهرۀ فراوان برد. بلاذُری در جوانی به دربار مأمون راه یافت و تا خلافت معتز در خدمت دستگاه حکومت بغداد بود. از آثار اوست: فتوح البلدان، که از منابع مهم تاریخ اوایل دورۀ اسلامی و از مهم ترین کتب مربوطه به فتوحات صدر اسلام است؛ انساب الاشراف (اخبارالانساب) که به شرح سیرۀ پیامبر(ص)، صحابه، علویان، عباسیان، هاشمیان، بنی عبدالشمس و قبایل گوناگون دیگر پرداخته است.

[ویکی نور] ابوالحسن احمد بن یحیی بن جابر مشهور به بلاذری، کاتب، ادیب، راوی و از برجسته ترین تاریخنگاران اسلامی در سده سوم است. وی برای تقویت حافظه محلول حب بلاذر نوشید و دیوانه شد و به همین علت درگذشت. آگاهی های زیادی از زندگی وی در دست نیست. ولادت او را بین سال های 170 تا 180 در بغداد و مرگش را به سال 279 نوشته اند.
بلاذری در حمص و انطاکیه علم آموخت و در عراق بزرگانی چون محمد بن سعد کاتب واقدی (م230) و علی بن محمد مدائنی (م224) و مصعب زبیری (م233) و ابوعبید قاسم بن سلاّم (م224) و ابن هشام کلبی در علم انساب بهره برد. افرادی چون وکیع قاضی و جعفر بن قدامه از شاگردان او به شمار می روند.
بلاذری در جوانی به دربار مأمون راه یافت و اشعاری در مدح او سرود، در دوره های بعدی هم نزد خلفا موقعیتی داشت و ندیم متوکل و مستعین به شمار می رفت. او اطلاعات خود را نیز از اعضای خاندان حکومتی مانند هبة الله بن ابراهیم بن مهدی و متوکل عباسی اخذ کرده است.
بلاذری را شاعر و هجویه سرا نیز گفته اند و یاقوت حموی اشعارش را نقل کرده است. در خلافت معتمد عباسی از دربار کناره گرفت و دچار تنگدستی شد و به امید صله، اسماعیل بن بلبل را مدح کرد، اما چون از این کار طرفی نبست، در اشعاری به هجو او پرداخت.
دو اثر مهم بلاذری که امروزه هم در دست است همین کتاب انساب الاشراف و کتاب فتوح البلدان است که به مناسبت فتوحات اسلامی، مطالب زیادی را گزارش کرده است. ابن ندیم او را از مترجمان فارسی به عربی دانسته که کتاب عهد اردشیر را به شعر عربی درآورده است.