باکی بال

باکی بال باکی بال که اسم رسمی آن باک مینسترفولرن است که چهارمین آلوتروپ پایدار کربن است و با پیوند کوالانسی به صورت هفت ضلعی و هشت ضلعی با شکل توپ است و فرمول فیزیکی آن C60 است. در واقع این کره دارای یک تقارن ناقص بیست وجهی ، شامل ۲۰ حلقه شش ضلعی و ۱۲ حلقه ۵ ضلعی می باشد باکی بال یک نوع ترکیب الی نیست بلکه یک ترکیب کربن دار است.
باکی بال چگونه کشف شد؟مانند بسیاری از کشفیات مهم علمی، باکی بال نیز تصادفاً کشف شد. در سال ۱۹۸۵، شیمیدان آمریکایی و استاد دانشگاه راسیل (R.C) "ریچارد اسمالی" (Richard Smally) و شیمیدان انگلیسی کروتو (Kroto) باکی بال را کشف نمودند. آن ها در طی یک بررسی در مورد طیف های جذبی ساطع از ستارگان به وجود نوعی از کربن که به شکل C60 بود پی بردند. از زمان کشف C60, تعداد زیادی ساختار شبیه به آن یافت شده اند. بحث های زیادی در مورد اسم پیشنهادی برای این ماده بود. از آنجا که این اسم از سیستم نامگذاری دیگر مواد و ترکیبات شیمیایی تبعیت نمی کرد. بالاخره با دفاع بسیار کروتو، باک مینستر فولرن به عنوان اسم اصلی و استاندارد این مولکول پذیرفته شد. اما از آنجا که به کار بردن این اسم با کمی دشواری همراه بود از اسم باکی بال استفاده شد.
خصوصیات شیمیایی و فیزیکی۳تنها مولکولی است که در آن از یک عنصر برای ساختن کره های توخالی استفاده شده است. این خصوصیت C60 این توانایی را به باکی بال می دهد که بتوان درون آن را پر نمود.باکی بال ها و دیگر فولرن ها برای خصوصیات شیمیایی و شکل توخالی و قفس مانند خود دانشمندان را متعجب نموده اند. باکی بالها بی نهایت پایدارهستند و می توانند فشارها و دماهای بسیار بالا را تحمل کنند.اتم های کربن باکی بالها می توانند با اتم ها و مولکولها واکنش دهند بدون آنکه پایداری و ساختمان کروی آنان دچار تغییر یا عیب شود. محققان بسیار علاقه مندند تا با اضافه نمودن مولکولهای دیگر به قسمت خارجی یک باکی بال مولکولهای جدیدی را به وجود آورند. همین طور در صورت امکان اضافه نمودن و گیر انداختن مولکول های کوچک تر درون یک باکی بال نیز برای آن ها بسیار مورد توجه است.۱۰ برابر قطر یک - ۱۵ انگستروم قطر دارند. این مقدار در حدود ۶ - محفظه های (قفسهای) فولرن در حدود ۷ می تواند این قدر پایدار باشد؟ پیوندهای یگانه و دوگانه یک درمیانی در مولکول C اتم معمولی است. اما چرا ۶۰ پیدا شدند که با پایداری غیر منتظره این مولکول ارتباط دارد. منظور از پایداری این است که نیروها یا پیوندهایی C60 که اتمهای کربن را در کنارهم نگه داشته است محکم تر از آنچه است که از قیاس این مولکول با دیگر مواد شبیه و ساده نظیر آن انتظار میرفت.
== منابع

باکی بال (buckyballs)
نوعی کربن، متشکّل از مولکول های ۶۰ اتمی کربن. ۶۰ اتم کربن با استقرار در رأس های ۱۲ پنج ضلعی و ۲۰ شش ضلعی، مولکول کروی کاملی پدید می آورند. نام این ماده از نام معمار و مهندس امریکایی، ریچارد باک مینیستر فولر، گرفته شده است و علت آن شباهت ساختاری این مولکول با گُنبد ژئودزیکیاست که او طراحی کرده بود. مولکول های باکی بال را در ۱۹۹۶، در اونتاریوی کانادا، در گودالی یافتند که بر اثر برخورد ایجاد شده بود. این گودال درپی برخورد دنباله داریا شها ب سنگیبا زمین، در۱.۸۵ میلیارد سال پیش پدید آمده است.