پالنگان، روستایی از توابع بخش مرکزی شهرستان کامیاران در استان کردستان ایران است. این روستا که دارای قدمتی پیش از اسلام با چشمه های پرآب است و دره زیبای تنگیور در فاصله ۸۰۰ متری آن قرار دارد، در ابتدای اورامان کردستان قرار دارد و دارای خانه هایی با ساختار پلکانی می باشد. این روستا در طول تاریخ حیات خود چندین بار ویران گشته است و بار دیگر بنا شده است. پالنگان تا قبل از زمان هه لوخان اردلان (۹۹۵ - ۹۶۹ شمسی) مرکز حکومت اردلان بوده است. نظر غالب اکثر مورخان بر مسقط الراس بودن پالنگان برای حکومت اردلان است و از زمان پیدایش این امارت در سال ۱۱۶۸ میلادی (۵۴۷ شمسی و ۵۶۲ قمری) تا زمان انتقال مرکز حکومتشان به قلعه حسن آباد سنندج در حدود سال ۱۶۰۰ میلادی (حدود سال۹۸۰ شمسی و ۱۰۱۰ قمری) بمدت بیش از ۴۰۰ سال مقر حکومت کداخدامنشی اردلان بوده است. پالنگان تا قبل از زمان هه لوخان اردلان (۹۹۵ - ۹۶۹ شمسی) مرکز حکومت اردلان بوده است.اما بدلیسی در شرفنامه از پالنگان به عنوان یک از املاک اصلی کلهر نامبرده است.
فهرست روستاهای ایران
فهرست روستاهای شهرستان کامیاران
در سال ۱۳۰۵ شمسی به صورت اتفاقی در غاری واقع دره تنگیور پالنگان در کامیاران کنونی خمره ای پر از دانه ارزن پیدا شد که در میان آن نوشته ای به خط یونانی (تمدن هلنیسیم) و پهلوی اشکانی بر پوست آهو وجود داشت؛ این نوشته که به (بنچاق اورامان )مشهور شد قراردادی است میان دو نفر(پاتَسپَک، پسر تیرِن» و «آویل، پسر باینین») برای خرید و فروش که شاهدان معامله نیز نام خود را در آن نوشته اند؛ این بنچاق به سال ۱۲۰ پیش از میلاد مسیح تعلق دارد که در حال حاضر این بنچاق در موزه برلین نگه داری می شود .
تا کنون و در کل هورامان کنونی این سند نوشتاری قدیمی ترین سند کشف شده در کل منطقه است که مربوط به منطقه پالنگان است که نشان از قدمت طولانی تر پالنگان نسبت به کل مناطق هورامان دارد و بیانگر آن است که قدیمی ترین ساکنین پالنگان زبانی شبیه مردم حاشیه اورشلیم (سرزمین اردن و اسرائیل کنونی)آن زمان داشته اند و از آن مناطق به پالنگان آمده اند که پس از آنها و بعدها سکونت گاه اولیه مردمان گوران؛ که این مردمان گوران هنگام مهاجرت از حاشیه دریای مازندران به غرب ایران در حدود ۳۰۰۰ سال قبل ؛ بعلت اینکه منطقه پالنگان دارای چشمه های پر آب و دره های زیبا مانند دره زیبای تنگیور بوده است در این قلعه و مناطق مجاور آن ساکن شده و به مرور زمان با ازدیاد جمعیت در سرتاسر سرزمین کنونی هورامان پراکنده گشتنه که به مرور زمان روستاه های فراوانی را ایجاد کردند و بعدها این مردمان گوران به هورامی معروف شدند و در واقع ریشه های تمامی مردم هورامی زبان کنونی ساکن در خطه هورامان که شامل شهرهای پاوه و مریوان تا نوسود و نودشه و هورامان تخت و ... هستند به منطقه پالنگان برمی گردد که در حقیقت اجداد تمامی مردمان هورامی زبان کنونی ساکن در آن منطقه بوده اند که بعدها و به مرور زمان در سرتاسر خطه هورامان پراکنده گشتند.
بعد از اسلام زمانی که مسلمانان به ایران حمله کردند "قلعه پالنگان" نیز از این حملات در امان نماند حدود سه ماه این قلعه به محاصره ی مسلمانان در آمد و بعد از سه ماه با همکاری چندین نفر از ساکنان قلعه دروازه های قلعه باز شده و مسلمانان توانستند قلعه را تصرف کنند اما مسلمانان به زور ساکنان قلعه را مجبور به پذیرش اسلام نکردند چون تا قرن ها بعد ساکنان بر آیین قدیمی خود که همان آیین"یاری"الحق"که شاخه ای از آیین زرتشت بود ماندند. حاکمین گورانی که قبل از اردلانی ها در این منطقه حکمرانی می کردند همین آیین را داشتند اما با تغییر مذهب در دوران صفوی ها و قبول کردن مذهب صفوی ها"شیعه اثنا عشری"از جانب حاکمان اردلان ،ساکنین این قلعه به زور به مناطق دیگری کوچ داده شدند مناطقی همچون"دالا هو"؛ "دینور" که تا کنون نیز بر آیین خود مانده اند و به نام "الحقی ها" مشهورند.
فهرست روستاهای ایران
فهرست روستاهای شهرستان کامیاران
در سال ۱۳۰۵ شمسی به صورت اتفاقی در غاری واقع دره تنگیور پالنگان در کامیاران کنونی خمره ای پر از دانه ارزن پیدا شد که در میان آن نوشته ای به خط یونانی (تمدن هلنیسیم) و پهلوی اشکانی بر پوست آهو وجود داشت؛ این نوشته که به (بنچاق اورامان )مشهور شد قراردادی است میان دو نفر(پاتَسپَک، پسر تیرِن» و «آویل، پسر باینین») برای خرید و فروش که شاهدان معامله نیز نام خود را در آن نوشته اند؛ این بنچاق به سال ۱۲۰ پیش از میلاد مسیح تعلق دارد که در حال حاضر این بنچاق در موزه برلین نگه داری می شود .
تا کنون و در کل هورامان کنونی این سند نوشتاری قدیمی ترین سند کشف شده در کل منطقه است که مربوط به منطقه پالنگان است که نشان از قدمت طولانی تر پالنگان نسبت به کل مناطق هورامان دارد و بیانگر آن است که قدیمی ترین ساکنین پالنگان زبانی شبیه مردم حاشیه اورشلیم (سرزمین اردن و اسرائیل کنونی)آن زمان داشته اند و از آن مناطق به پالنگان آمده اند که پس از آنها و بعدها سکونت گاه اولیه مردمان گوران؛ که این مردمان گوران هنگام مهاجرت از حاشیه دریای مازندران به غرب ایران در حدود ۳۰۰۰ سال قبل ؛ بعلت اینکه منطقه پالنگان دارای چشمه های پر آب و دره های زیبا مانند دره زیبای تنگیور بوده است در این قلعه و مناطق مجاور آن ساکن شده و به مرور زمان با ازدیاد جمعیت در سرتاسر سرزمین کنونی هورامان پراکنده گشتنه که به مرور زمان روستاه های فراوانی را ایجاد کردند و بعدها این مردمان گوران به هورامی معروف شدند و در واقع ریشه های تمامی مردم هورامی زبان کنونی ساکن در خطه هورامان که شامل شهرهای پاوه و مریوان تا نوسود و نودشه و هورامان تخت و ... هستند به منطقه پالنگان برمی گردد که در حقیقت اجداد تمامی مردمان هورامی زبان کنونی ساکن در آن منطقه بوده اند که بعدها و به مرور زمان در سرتاسر خطه هورامان پراکنده گشتند.
بعد از اسلام زمانی که مسلمانان به ایران حمله کردند "قلعه پالنگان" نیز از این حملات در امان نماند حدود سه ماه این قلعه به محاصره ی مسلمانان در آمد و بعد از سه ماه با همکاری چندین نفر از ساکنان قلعه دروازه های قلعه باز شده و مسلمانان توانستند قلعه را تصرف کنند اما مسلمانان به زور ساکنان قلعه را مجبور به پذیرش اسلام نکردند چون تا قرن ها بعد ساکنان بر آیین قدیمی خود که همان آیین"یاری"الحق"که شاخه ای از آیین زرتشت بود ماندند. حاکمین گورانی که قبل از اردلانی ها در این منطقه حکمرانی می کردند همین آیین را داشتند اما با تغییر مذهب در دوران صفوی ها و قبول کردن مذهب صفوی ها"شیعه اثنا عشری"از جانب حاکمان اردلان ،ساکنین این قلعه به زور به مناطق دیگری کوچ داده شدند مناطقی همچون"دالا هو"؛ "دینور" که تا کنون نیز بر آیین خود مانده اند و به نام "الحقی ها" مشهورند.
wiki: پالنگان