ایوان سوم

ایوان سوم (روسیه). ایوان سوم (به روسی: Иван III Васильевич) (زاده ۲۲ ژانویه ۱۴۴۰ - درگذشته ۲۷ اکتبر ۱۵۰۵) ملقب به ایوان کبیر دوک بزرگ مسکو بود که کشور ملی روسیه را پایه گذاری نمود. وی در سال های ۱۴۶۲- ۱۵۰۵ حکم رانی کرد و وسعت قلمروی تحت حکومت خود را سه برابر کرد. هنگامی که او به سلطنت رسید، کشورش کمتر از ۶۰ هزار کیلومتر مربع وسعت داشت. ایوان با رقیب قدرتمند خود دوک بزرگ لیتوانی رقابت کرد، تا کنترل برخی از نواحی نیمه مستقل قلمرو علیا و حوزه های ابگیر رود دنیپر و رود اوکا را به دست آورد. از طریق نقض پیمانهای برخی از سلاطین، کشمکشهای مرزی، و جنگ طولانی با جمهوری نوگورود، ایوان توانست نوگورود و تیور را به همدیگر الحاق نماید. در نتیجه در دوران حکومت وی، وسعت مسکو سه برابر شد. طی درگیری وی با پسکف، راهبی به نام فیلوفی به ایوان سوم نامه ای نوشت، و در آن پیش بینی نمود که قلمرو بعدی وی «روم سوم» خواهد بود.
ایوان به عنوان (حاکم) معاصر با تئودور و دیگر سلاطین جدید دیگر در غرب اروپا، اقتدار خود را نسبت به تمامی سلاطین و بزرگان روسیه اعلام نمود، و با خودداری از پرداخت باج به تاتارها، او با دست زدن به حملات مکرر راه را برای شکست کامل ارتش طلایی رو به زوال (مغول) هموار ساخت، که هم اینک به خانها و ارتشهای متعددی تقسیم شده بودند. ایوان و جانشینان وی در پی حفاظت از مرزهای جنوبی تحت سیطره خود دربرابر حملات تاتارهای کریمه و لشکرهای دیگر بودند. جهت دستیابی به این هدف، آن ها احداث ساختاری از یک سد بزرگ کمربندی را برعهده گرفتند و آن را به اربابان و بزرگان اعطا نمودند که خود را متعهد به خدمت به نظام (لشکر دولتی) می دانستند. این سیستم اربابی مبنایی برای تشکیل ارتش سواره نظام گردید.
به این طریق، انسجام داخلی با گسترش خارجی سرزمین (روسیه) همراه شد. تا قرن شانزدهم، حکام روسی کل سرزمین روسیه را یک درارایی اشتراکی برای خود محسوب می نمودند. شماری از سلاطین نیمه مستقل هنوز نسبت به برخی از سرزمینهای خاص داعیه (مالکیت) داشتند، اما ایوان سوم این حکام فرعی را وادار نمود تا حکومت سلطان بزرگ روسیه را به رسمیت شناسند و فرزندان او را به عنوان حاکمان بی چون و چرا برای کنترل امور نظامی، قانونی و خارجی بدانند. تدریجاً، سلطان شهر مسکو به یک حاکم قدرتمند و خودکامه به نام تزار تبدیل شد. اولین حاکم مسکو تحت عنوان تزار، ایوان چهارم بود.

ایوان (روسیه ۳) سوم (۱۴۴۰ـ۱۵۰۵م)(Ivan III)
(یا: ایوان کبیر) مِهین شهریار مسکووی (روسیه) از ۱۴۶۲ تا پایان عمر. پدرش، واسیلی به دست یکی از بستگانش که رقیب او بود، از دو چشم نابینا شد و همین امر ایوان را بر آن داشت که بعدها درصدد حذف همۀ شهریاران دیگر و ایجاد حکومت مرکزی مقتدر برآید. پس از مرگ واسیلی (۱۴۶۲) مسکووی هنوز جزو امپراتوری اردوی زرین شمرده می شد؛ امّا ایوان از پرداخت خراج امتناع کرد و در ۱۴۸۰ در جنگ با احمدخان تاتار پیروز شد و اعلام استقلال کرد. ایوان به تدریج همۀ امیرنشین های روسیه را با جنگ یا سیاست به چنگ آورد و به قلمرو خود منضم ساخت و عنوان تزار (قیصر، سزار) بر خود نهاد و نشان عقاب دو سر را نماد روسیه کرد. ایوان در داخل کشور به ساختن دژ و بارو، کلیسا و صومعه اقدام کرد. اولین قانون مسکووی در زمان او نوشته شد و همین قانون رعایا را وابسته به زمین (سرف) کرد.