در قر آن کریم آمده است : و ان کان اصحاب الایکه ظالمین و ابو الفتوح رازی آرد : و جماعت اصحاب ایکه و بیشه درختان ظالم بودند .
اصحاب ایکه
فرهنگ فارسی
لغت نامه دهخدا
اصحاب ایکه. [ اَ ب ِاَ ک َ ] ( اِخ ) در قرآن کریم آمده است : و ان کان اصحاب الایکة لظالمین ( 78/15 ). و ابوالفتوح رازی آرد: و جماعت اصحاب ایکه و بیشه درختان ، ظالم بودند... حسن گفت : اَیکة درختان باشد و جمعش اَیک کشجرة و شجر. قال امیة: کبکا الحمام علی فروع الایک فی الطیر الجوانح. و گفتند درختان بهم درشده باشد و گفته اند بیشه باشد و مراد قوم شعیب اند. ایشان اصحاب درختان و بیشه ها بودند و وجه معایش ایشان از آنجا بود، خدای تعالی شعیب را به ایشان فرستاد و به اهل مدین. و اما اهل مدین چون ایمان نیاوردند خدای ایشان را به صیحه هلاک کرد و اصحاب ایکه به ظله و آن ابری بود که برآمد و از او آتش بیامد و ایشان را بسوخت. فانتقمنا منهم ؛ تا از ایشان کینه بکشیدیم بعذاب وآن آن بود که خدای تعالی گرمایی بر ایشان گماشت هفت روز که هیچ آسایش نبود ایشان را از آن ، آنگه ابری برآمد. ایشان به سایه ابر گریختند و چنان دانستند که ایشان را در آن راحتی خواهد بود. از آن ابر آتشی بیامد و ایشان را بسوخت. ( از تفسیر ابوالفتوح چ قمشه ای ج 6 ص 169 ). و در تفسیر آیه کذب اصحاب الایکة المرسلین ( 176/26 ) آرد: بدروغ پنداشتند اهل بیشه پیغامبران. وبعضی گفتند این نام مدینه ایشان است یا آنکه بیشه است و برای این صرف نکرد ایکه را لاجتماع السببین فیها: التعریف و التأنیث. ابن کثیر و نافع و ابن عامر لیکه خواندند باقی قراء ایکه. ابوعلی فارسی گفت اولیتر آن باشد که بر تخفیف همزه بود مثل لحمر فی الاحمر و امثال ذلک. چون چنین باشد منع صرف را وجهی نبود، و آیه بعد چنین است : اذ قال لهم شعیب الا تتقون . چون گفت ایشان را شعیب و برای آن نگفت اخوهم که شعیب از ایشان نبود اعنی از اصحاب ایکه و انما از مدین بود نبینی که چون ذکر مدین کرد گفت : و الی مدین اخاهم شعیباً الا تتقون. ( تفسیر ابوالفتوح چ قمشه ای ج 7 ص 373 ). و رجوع به سوره 38 آیه 13و سوره 50 آیه 14 و تفسیر آنها در تفسیر ابوالفتوح و قصص الانبیاء ص 94 و نزهةالقلوب چ لیدن مقاله 3 ص 269 و لغات تاریخیه و جغرافیه ترکی ج 1 ص 186 شود.
دانشنامه اسلامی
[ویکی فقه] اَصْحاب اَیْکه، نام قومی یاد شده در قرآن کریم که رسالت پیامبر خویش، شعیب (علیه السلام) ، را نپذیرفتند و بر ستمکاری خود اصرار ورزیدند.
یاد اینان ۴ بار در قرآن کریم، در سوره های حجر شعرا ص و ق به میان آمده، و در کنار اقوامی چون ثمود ، قوم لوط و قوم تُبَّع جای گرفته است.این قوم در منابع قصص ، غالباً با اصحاب مدین که حضرت شعیب (علیه السلام) ، میان آنان نبوت می کرده، یکی دانسته شده، و این نکته در قولی مشهور از ابن عباس نیز تأیید شده است، اما بسیاری از مفسران، از جمله اهل تفسیر از تابعان چون قتاده و عکرمه، این دو نام را به دو قوم بازگردانیده اند.
معنی ایکه
ضبط واژه «ایکه»، موضوع اختلاف میان قراء بوده، و معانی متفاوتی برای آن ذکر گردیده است. در میان عالمان قرائت، در ضبط این ترکیب در سوره های شعرا و ص «و نه در سوره های حجر و ق» اختلاف نظر وجود دارد. این ترکیب در قرائت قراء حجاز و شام ، به صورت «اصحاب لَیکَه»، بدون همزه و با تاء مفتوح آمده است و لیکه در تفسیر، نام شهری دانسته شده که به جهت تأنیث و معرفه بودن، منصرف نیست. قاریان عراق در تمامی موارد، واژه اخیر را «الایکه» خوانده اند که از شهرت و پذیرشی بیش تر نزد مفسران برخوردار بوده است و «ایکه» در آن به معنای بیشه و محل درختان انبوه «جمع آن اَیک» دانسته شده است. ایکه را نام مسکن قوم شعیب دانسته است، اما برخی دیگر برآنند که این قوم درختی پر شاخ و برگ موسوم به «ایکه» را پرستش می کرده اند و از همین رو اصحاب ایکه خوانده شده اند.
خصوصیات اصحاب ایکه
بنابر آنچه در سوره شعراء در وصف اصحاب ایکه آمده است، این مردم به فساد در داد و ستد گرفتار بوده اند و کم فروشی و نادرستی در اوزان و مقادیر میان ایشان مرسوم بوده است. شعیب نبی (علیه السلام) که برای هدایت ایشان برانگیخته شده بود، آنان را به تقوا فرامی خواند و از ایشان می خواست تا در سنجش با پیمانه و ترازو ، درستی پیشه کنند و از عواقب کارهای ناپسند خود بهراسند، اما قوم از او روی برتافتند و به دروغ و جادو متهمش کردند.
داستان اصحاب ایکه در روایات
...
یاد اینان ۴ بار در قرآن کریم، در سوره های حجر شعرا ص و ق به میان آمده، و در کنار اقوامی چون ثمود ، قوم لوط و قوم تُبَّع جای گرفته است.این قوم در منابع قصص ، غالباً با اصحاب مدین که حضرت شعیب (علیه السلام) ، میان آنان نبوت می کرده، یکی دانسته شده، و این نکته در قولی مشهور از ابن عباس نیز تأیید شده است، اما بسیاری از مفسران، از جمله اهل تفسیر از تابعان چون قتاده و عکرمه، این دو نام را به دو قوم بازگردانیده اند.
معنی ایکه
ضبط واژه «ایکه»، موضوع اختلاف میان قراء بوده، و معانی متفاوتی برای آن ذکر گردیده است. در میان عالمان قرائت، در ضبط این ترکیب در سوره های شعرا و ص «و نه در سوره های حجر و ق» اختلاف نظر وجود دارد. این ترکیب در قرائت قراء حجاز و شام ، به صورت «اصحاب لَیکَه»، بدون همزه و با تاء مفتوح آمده است و لیکه در تفسیر، نام شهری دانسته شده که به جهت تأنیث و معرفه بودن، منصرف نیست. قاریان عراق در تمامی موارد، واژه اخیر را «الایکه» خوانده اند که از شهرت و پذیرشی بیش تر نزد مفسران برخوردار بوده است و «ایکه» در آن به معنای بیشه و محل درختان انبوه «جمع آن اَیک» دانسته شده است. ایکه را نام مسکن قوم شعیب دانسته است، اما برخی دیگر برآنند که این قوم درختی پر شاخ و برگ موسوم به «ایکه» را پرستش می کرده اند و از همین رو اصحاب ایکه خوانده شده اند.
خصوصیات اصحاب ایکه
بنابر آنچه در سوره شعراء در وصف اصحاب ایکه آمده است، این مردم به فساد در داد و ستد گرفتار بوده اند و کم فروشی و نادرستی در اوزان و مقادیر میان ایشان مرسوم بوده است. شعیب نبی (علیه السلام) که برای هدایت ایشان برانگیخته شده بود، آنان را به تقوا فرامی خواند و از ایشان می خواست تا در سنجش با پیمانه و ترازو ، درستی پیشه کنند و از عواقب کارهای ناپسند خود بهراسند، اما قوم از او روی برتافتند و به دروغ و جادو متهمش کردند.
داستان اصحاب ایکه در روایات
...
wikifeqh: اراک یا خرما، درختان بسیار درهم پیچیده، درخت یا درختی که شاخه هایش در هم پیچیده معانی دیگری است که برای ایکه بیان شده است. در این میان نظری هم برخلاف موارد پیشگفته، ایکه رانام قریه و شهر دانسته است.
قرآن کریم اصحاب ایکه را امت شعیب معرفی می کند. (سوره شعراء/ 26، 176 -177) نامیدن آنان به اصحاب ایکه یا از آن رو بوده است که در منطقه ای پر آب و درخت با میوه فراوان زندگی می کردند. یا از آن رو که ایکه (درختی) را می پرستیدند.
اگر به روایت ترتیب نزولی که زرکشی در البرهان آورده است. اعتماد کنیم برای نخستین بار در سوره ق و در کنار قوم نوح، اصحاب رسّ، ثمود، عاد، فرعون، اخوان لوط و قوم تُبَّع، از اصحاب ایکه نیز یاد شده و بدون آن که هیچ معرفی از آنان ارائه شود، تنها بر این نکته تأکید شده که آنان پیامبر خود را تکذیب کردند و مستحق وعید الهی شدند: «کَذَّبَت قَبلَهُم قَومُ نوح و اَصحبُ الرَّسِّ و ثَمود × و عادٌ وفِرعَونُ واِخونُ لوط × واَصحبُ الاَیکَةِ وقَومُ تُبَّع کُلٌّ کَذَّبَ الرُّسُلَ فَحَقَّ وعید» (سوره ق/50، 12 -14) سپس برای بار دوم در سوره ص با همان تعریف مبهم و مختصر و در کنار همان گروههای یاد شده از آنان نیز نام برده شده و افزون بر آن، در این سوره می گوید: آنان به تعجیل از خدا می خواستند که پیش از رسیدن روز حساب عذابشان کند: «کَذَّبَت قَبلَهُم قَومُ نوح و عادٌ و فِرعَونُ ذوالاَوتاد × و ثَمودُ و قَومُ لوط و اَصحبُ لَیکَةِ اُولئِکَ الاَحزاب × اِن کُلٌّ اِلاّ کَذَّبَ الرُّسُلَ فَحَقَّ عِقاب × وقالوا رَبَّنا عَجِّل لَنا قِطَّنا قَبلَ یَومِ الحِساب». (سوره ص/38، 12 -16)
روشن ترین معرفی از اصحاب ایکه در سوره شعراء آمده که به فاصله 9 سوره پس از سوره ص نازل شده است. در این سوره اصحاب ایکه، قوم شعیب معرفی شده اند که پیش از شعیب، دیگر فرستادگان الهی را تکذیب کرده بودند: «کَذَّبَ اَصحبُ لَیکَةِ المُرسَلین» (سوره شعراء/ 26، 176) شعیب آنان را به ترس از خدا فرامی خواند: «اِذ قالَ لَهُم شُعَیبٌ اَلا تَتَّقون» (سوره شعراء/ 26، 177) و با معرفی خود به عنوان پیامبر امین و درستکار برای آنان، از ایشان می خواست تقوای الهی را رعایت کرده و از او اطاعت کنند: «اِنّی لَکُم رَسولٌ اَمین × فَاتَّقُوا اللّهَ واَطیعون» (سوره شعراء/ 26، 178 -179) و اعلام می داشت که در برابر هدایتشان مزدش بر عهده پروردگار جهانیان است و از آنان مزدی نمی خواهد: «وما اَسَلُکُم عَلَیهِ مِن اَجر اِلاّ عَلی رَبِّ العلَمین». (سوره شعراء/26، 180)
شاید بتوان از ظاهر آیات بعد استفاده کرد که بزرگ ترین انحراف اصحاب ایکه کم فروشی بوده است، از این رو شعیب علیه السلام ضمن دعوت آنها به کامل دادن پیمانه، آنان را از کم فروشی نهی می کرد: «اَوفُوا الکَیلَ ولاتَکونوا مِنَ المُخسِرین» (سوره شعراء/26، 181) و از آنان می خواست که با ترازوی درست و کفه های برابر وزن کنند و از ارزش اموال مردم نکاهند که چنین کاری فساد است و آنان نباید با کم فروشی در زمین فساد کنند:
قرآن کریم اصحاب ایکه را امت شعیب معرفی می کند. (سوره شعراء/ 26، 176 -177) نامیدن آنان به اصحاب ایکه یا از آن رو بوده است که در منطقه ای پر آب و درخت با میوه فراوان زندگی می کردند. یا از آن رو که ایکه (درختی) را می پرستیدند.
اگر به روایت ترتیب نزولی که زرکشی در البرهان آورده است. اعتماد کنیم برای نخستین بار در سوره ق و در کنار قوم نوح، اصحاب رسّ، ثمود، عاد، فرعون، اخوان لوط و قوم تُبَّع، از اصحاب ایکه نیز یاد شده و بدون آن که هیچ معرفی از آنان ارائه شود، تنها بر این نکته تأکید شده که آنان پیامبر خود را تکذیب کردند و مستحق وعید الهی شدند: «کَذَّبَت قَبلَهُم قَومُ نوح و اَصحبُ الرَّسِّ و ثَمود × و عادٌ وفِرعَونُ واِخونُ لوط × واَصحبُ الاَیکَةِ وقَومُ تُبَّع کُلٌّ کَذَّبَ الرُّسُلَ فَحَقَّ وعید» (سوره ق/50، 12 -14) سپس برای بار دوم در سوره ص با همان تعریف مبهم و مختصر و در کنار همان گروههای یاد شده از آنان نیز نام برده شده و افزون بر آن، در این سوره می گوید: آنان به تعجیل از خدا می خواستند که پیش از رسیدن روز حساب عذابشان کند: «کَذَّبَت قَبلَهُم قَومُ نوح و عادٌ و فِرعَونُ ذوالاَوتاد × و ثَمودُ و قَومُ لوط و اَصحبُ لَیکَةِ اُولئِکَ الاَحزاب × اِن کُلٌّ اِلاّ کَذَّبَ الرُّسُلَ فَحَقَّ عِقاب × وقالوا رَبَّنا عَجِّل لَنا قِطَّنا قَبلَ یَومِ الحِساب». (سوره ص/38، 12 -16)
روشن ترین معرفی از اصحاب ایکه در سوره شعراء آمده که به فاصله 9 سوره پس از سوره ص نازل شده است. در این سوره اصحاب ایکه، قوم شعیب معرفی شده اند که پیش از شعیب، دیگر فرستادگان الهی را تکذیب کرده بودند: «کَذَّبَ اَصحبُ لَیکَةِ المُرسَلین» (سوره شعراء/ 26، 176) شعیب آنان را به ترس از خدا فرامی خواند: «اِذ قالَ لَهُم شُعَیبٌ اَلا تَتَّقون» (سوره شعراء/ 26، 177) و با معرفی خود به عنوان پیامبر امین و درستکار برای آنان، از ایشان می خواست تقوای الهی را رعایت کرده و از او اطاعت کنند: «اِنّی لَکُم رَسولٌ اَمین × فَاتَّقُوا اللّهَ واَطیعون» (سوره شعراء/ 26، 178 -179) و اعلام می داشت که در برابر هدایتشان مزدش بر عهده پروردگار جهانیان است و از آنان مزدی نمی خواهد: «وما اَسَلُکُم عَلَیهِ مِن اَجر اِلاّ عَلی رَبِّ العلَمین». (سوره شعراء/26، 180)
شاید بتوان از ظاهر آیات بعد استفاده کرد که بزرگ ترین انحراف اصحاب ایکه کم فروشی بوده است، از این رو شعیب علیه السلام ضمن دعوت آنها به کامل دادن پیمانه، آنان را از کم فروشی نهی می کرد: «اَوفُوا الکَیلَ ولاتَکونوا مِنَ المُخسِرین» (سوره شعراء/26، 181) و از آنان می خواست که با ترازوی درست و کفه های برابر وزن کنند و از ارزش اموال مردم نکاهند که چنین کاری فساد است و آنان نباید با کم فروشی در زمین فساد کنند:
wikiahlb: سدر و اراک در آن می روید گفته می شود. حضرت شعیب پیامبر اصحاب ایکه بود.
ایکه، نزدیک مدین بود و حضرت شعیب - علیه السلام- هم برای آن دیار و هم برای قوم خود در مدین، برانگیخته شد. به رغم مخالفت گروهی از مفسران، برخی دیگر چون طبرسی -رحمه الله- گفته اند: اصحاب ایکه با اصحاب مدین تفاوت دارد. قطع نظر از قرائن، این نظریه به واسطه روایتی که سیوطی آن را نقل کرده، تایید می شود.
← معنای لغوی
اصحاب ایکه و انبیا، اصحاب ایکه و شعیب - علیه السلام-، اصحاب ایکه و معاد ، رذایل اصحاب ایکه ، کیفر اصحاب ایکه .
ایکه، نزدیک مدین بود و حضرت شعیب - علیه السلام- هم برای آن دیار و هم برای قوم خود در مدین، برانگیخته شد. به رغم مخالفت گروهی از مفسران، برخی دیگر چون طبرسی -رحمه الله- گفته اند: اصحاب ایکه با اصحاب مدین تفاوت دارد. قطع نظر از قرائن، این نظریه به واسطه روایتی که سیوطی آن را نقل کرده، تایید می شود.
← معنای لغوی
اصحاب ایکه و انبیا، اصحاب ایکه و شعیب - علیه السلام-، اصحاب ایکه و معاد ، رذایل اصحاب ایکه ، کیفر اصحاب ایکه .
wikifeqh: اصحاب_ایکه_(قرآن)
کلمات دیگر: