معاویه دوم

معاویه دوم (به عربی: معاویة الثانی بن یزید بن معاویة الأول بن أبی سفیان بن حرب بن أمیة بن عبد شمس بن عبد مناف الأموی القرشی) سومین خلیفه اموی و آخرین خلیفه سفیانی بود. مدت زمان حکومت او و زمان مرگش مشخص نیست، اما مشخص است که مدت کوتاهی در سال ۶۴ هجری حکومت کرده و در همان سال درگذشته است.
معاویه پسر یزید و مادری ناشناس از قبیله کلب بود. معمولا به اشتباه نام مادر او را ام هاشم فاخته بنت ابی هاشم ذکر می کنند، درحالی که این زن مادر برادر ناتنی معاویه، یعنی خالد بن یزید بود.
یزید بن معاویه پیش از مرگ خود برای پسرش بیعت گرفت. پس از مرگ یزید، معاویه در سال شصت و چهار هجری در دمشق به عنوان خلیفه جانشین پدرش شد. او در این زمان سنی مابین ۱۷ تا ۲۳ سال داشته و از حمایت قبیله کلب برخوردار بوده است؛ اما پیداست که او تنها در دمشق و جنوب سوریه به عنوان خلیفه به رسمیت شناخته شده و عبدالله بن زبیر در حجاز و مناطق دیگر از طرفداران بیشتری برخوردار بوده است.
مدت زمان خلافت معاویه دوم معلوم نیست، اما حدود ۲۰ روز تا چهار ماه طول کشیده است؛ تاریخ نگاران معاصر در مجموع بر روی «کمتر از دو ماه» به عنوان مدت خلافت او اجماع نظر دارند. با توجه به مدت کوتاه خلافتش، اتفاقات کمی در دوران او روی داده است و حتی ممکن است همان جزییاتی هم که درباره حکومت او در دست است، بعدها به دلیل گرایش های سیاسی مختلف جعل شده باشد.

معاویۀ دوم (۴۱ـ۶۴ق)
سومین خلیفۀ اُموی (حک: ربیع الاول ۶۴). پسر یزید بن معاویه بود و بعد از مرگ پدرش به خلافت رسید، اما به روایتی پس از ۴۰ روز، از قدرت کناره گیری کرد. وی در سخنان خود هنگام کناره گیری در مسجد، از جدش معاویه به سبب نزاع با حضرت علی (ع )، و پدرش به سبب قتل امام حسین (ع ) و خاندان پیغمبر (ص ) و هتک حرمت مکه و مدینه بیزاری جست و کسی را به جانشینی انتخاب نکرد و پیش نهاد واگذاری خلافت به شورا را هم نپذیرفت بلکه از مردم خواست هر کس را که لایق تر برای خلافت می شناسند، برگزینند. چندی پس از خانه نشینی درگذشت. او آخرین خلیفه از شاخۀ سفیانی بنی امیه بود.