گیپا

گیپا یا دلمه سیرابی از غذاهای سنتی ایرانی است که مخصوصا در مرکز ایران بسیار رواج دارد. این غذا به عنوان غذای اعیانی در مناطقی مانند گلپایگان (با نام سینه گیپا)همچنان تهیه و خورده می شود.
در لغت نامه دهخدا آمده است:
گیپا. (اِ) شکنبه ٔ گوسپند که در آن گوشت قیمه و برنج و لپه و جزآن آگنده پزند و خورند و از طعامهای نیکو و لذیذ است . (ناظم الاطباء). طعامی است که در میان یوتلی گوسپند و برنج و گوشت می پزند. (مؤید الفضلا) : پی گیپا چو او روانه شوددشمن صدهزار خانه شود.این غذا در شهرهای استان یزد ازجمله اردکان شهرت فراوانی دارد.ودرشکنبه ماش برنج عدس وروغن پیاز پر شده وتوسط نخ سر ان رامیدوزند تا مواد خارج نشود.
این غذا در کشورهای دیگر نیز موجود است. در اسکاتلند غذایی با نام هگیس به عنوان غذای ملی آن سرزمین می باشد که بجای برنج و گوشت و لپه، از دل و جگر گوسفند همراه با پیاز و سیر و سبزیجات استفاده کرده و آن را در شکمبه (سیرابی) گوسفند قرارداده و طبخ می نمایند.

(یا: توپی؛ کُمی) از غذاهای فراموش شدۀ ایرانی، فراهم آمده از شکمبۀ پاک کردۀ گوسفند، گوشت فندقی بُرشده، پیاز چهارقاچ، پیاز ساطوری شده، هویج و کرفس خردکرده، برنج خیسانده، خسرودار، میخک، دارچین، زعفران ساییده، ادویه (زیره، تخم گشنیز، دارچین، هل، و اندکی میخک)، روغن، و نمک و فلفل. مواد گیپا را، برخی تفت داده برخی خام، به هم مخلوط کرده در شکمبۀ گوسفند ریخته، شکمبه را می دوزند و چند جای آن را سوراخ کرده در محلول آب و نمک، خسرودار، میخک، دارچین، پیاز، هویج و نخود بر آتش جوش می آورند و همین که آب جوش آمد، شعلۀ آتش را کم می کنند و دیگ را کماکان تا دیری بر آتش باقی می گذارند. انواع گیپا: گیپای مرغ؛ گیپای کوفته ریزه؛ گیپای مرغ و کوفته ریزه؛ گیپاپلو که نوعی پلو با مخلوط گیپاست.