نامه خسروان

نامهٔ خسروان اثری سه جلدی در تاریخ عمومی ایران نوشتهٔ جلال الدین میرزا قاجار است که در فاصلهٔ میان سال های ۱۲۸۵ تا ۱۲۸۸ هجری قمری نگاشته شد. نخست مقرر بود این کتاب در چهار مجلد نگارش شود، اما به دلیل مرگ نویسندهٔ آن به سه جلد محدود ماند.
فصیحی، سیمین (۱۳۷۲). جریان های اصلی تاریخ نگاری در دورهٔ پهلوی. مشهد: نوند.
قدیمی قیداری، عباس (۱۳۹۳). تداوم و تحول تاریخ نویسی در ایران عصر قاجار. تهران: پژوهشکدهٔ تاریخ اسلام. شابک ۹۷۸-۶۰۰-۷۳۹۸-۰۳-۶.
نخست قرار بود نامهٔ خسروان در چهار مجلد نوشته شود. مجلد نخست یا نخستین نامه به شرح تاریخ «از مه آبادیان تا ساسانیان» اختصاص دارد و به میرزا فتحعلی آخوندزاده پیشکش شده است. مجلد دوم که زیر عنوان دومین نامه ذکر اخبار «آغاز طاهریان تا انجام خوارزمیان» نوشته شده، به دوستان خردمند پیشکش گردیده است. مجلد سوم نامهٔ خسروان یا سیمین نامه که اخبار ایران «از آغاز چنگیزیان تا انجام شهریاری زندیان» است، در سال ۱۲۸۸ هجری قمری نگاشته شد و در همان سال به خط عبدالرحیم شیرازی در کارخانهٔ علی قلی خان قاجار به چاپ رسید. جلال الدین میرزا قاجار جلد سوم را به استادان دارالفنون تقدیم کرده است. مجلد چهارم، چنان که جلال الدین میرزا به فتحعلی آخوندزاده وعده داده بود، می بایستی دربردارندهٔ تاریخ قاجار تا روزگار نگارنده باشد که به سبب مرگ نگارنده هرگز نوشته نشد.
نامهٔ خسروان را می توان نخستین اثر ملی گرایانهٔ تاریخ نگاری ایران دانست. این اثر در دوره ای به نگارش درآمد که روشنفکران عصر ناصریْ افسرده از گذشته و تحقیرشده از اکنون بازنگری و تفسیر مجدد تاریخ خویش را با هدف یافتن ریشه های زوال و انحطاط آغازیدند. در این مسیر دوران باستانی ایران را دوران شکوه و عظمت ایران یافتند. این روشنفکران علت افول تمدن ایران را حملهٔ عرب های مسلمان به ایران، و دلیل تداوم این عقب ماندگی را چیرگی احکام عرب و اسلام می دانستند.

نامۀ خُسرَوان
(یا: تذکرة السلاطین) تألیف حشمت بخارایی، تذکره ای به فارسی در یادکرد زندگی و نمونۀ اشعار شاهان و شاهزادگان خراسان بزرگ. این اثر از روزگار خلافت عرب تا پایان قرن ۱۹ را دربرمی گیرد.