ماثر الملوک

مآثرالملوک. مَآثِرُالْمُلوک
نوشتۀ غیاث الدین خواند میر (۸۸۰ـ۹۴۲ق) کتابی تاریخی به فارسی. مؤلف انگیزۀ تألیف این اثر را تهیۀ مجموعه ای از نصایح ، مواعظ ائمه و حکما و آثار (بناها، مؤسسات و موقوفات ) و کلمات پادشاهان خوانده است . او کتابش را که در دهۀ اول قرن ۱۰ق تألیف شده ، با ذکر کیومرث آغاز کرده و پس از آن به ترتیب تاریخی به ذکر پادشاهان ، خلفا و سلسله های اسلامی و ایرانی پرداخته است . کتاب از نثری روان و فخیم و بلیغ برخوردار است . میرهاشم محدث این کتاب را به همراه کتاب های قانون همایونی و خاتمۀ خلاصة الاخبار منتشر کرده است (تهران ، ۱۳۷۲ش ).

[ویکی فقه] مآثر الملوک (کتاب). مآثر الملوک اثر خواندمیر غیاث الدین بن همام الدین حسینی است که در سال ۹۰۱ ق به رشته تحریر درآمده و موضوع آن بناها، موسسات، اوقاف و سخنان حکمت آمیز پادشاهان و حکما می باشد.
زبان کتاب فارسی است و نثر روان آن که گاه از ظرافت و صنایع ادبی بی بهره نیست، نشان از پختگی و احاطه مؤلف آن بر نکات ادبی و تاریخی دارد.وی در کنف حمایت و از تربیت شدگان وزیر دانشمند امیر علی شیر نوایی بوده و برای جبران محبت ها و نوازش های او، این کتاب را به وی تقدیم کرده است.در دایرة المعارف فارسی (به سر پرستی غلامحسین مصاحب) اولین کتاب او، «خلاصة الاخبار» ذکر شده در حالی که احتمال دارد نخستین تالیف وی همین کتاب باشد.
ساختار کتاب
پیش گفتار مصحح آغازگر و دو ضمیمه «خاتمه خلاصه الاخبار فی احوال اخیار» و «قانون همایونی- همایون نامه» پایان بخش کتاب می باشند.مطالب با ذکر آثار و سخنان ملوک عجم، پادشاهان ایران باستان و حکمای متقدم (پیش از ظهور اسلام)، آغاز شده و بعد از بیان کلمات و صفات سید اصفیا صلی الله علیه و آله وسلّم، ائمه معصومین علیه السّلام، حکام بنی امیه و بنی عباس، به تشریح و ذکر سلسله های پادشاهی ایران و سلاطین آنها از سامانیان تا ابو الغازی سلطان حسین بهادرخان، پرداخته شده است.بعد از ذکر نام و مختصری از احوال و اعمال بزرگان (که نام آنها به ترتیب تاریخی آمده است)، برخی از سخنان حکمت آمیز ایشان بیان می شود و می توان چنین ادعا کرد که این اثر علاوه بر حکمت آمیز و ادبی بودن آن، یک کتاب تاریخی نیز می باشد.در خلال ذکر آثار و سخنان بزرگان، اشعاری که با آنها ارتباط و هماهنگی دارد، به شیوه های حکیمانه آورده شده است.
گزارش محتوا
پیش گفتار پس از شرح احوال و آثار مؤلف، توضیح مختصری از همایون نامه و خاتمه خلاصة الاخبار را ارائه می کند.
← آثار و سخنان ملوک عجم
...