مارلیک

تپه مارلیک یا چراغعلی تپه یک محوطهٔ باستانی در کرانهٔ خاوری سفیدرود و در درهٔ «گوهر رود» از توابع رودبار در استان گیلان است. تپه مارلیک بقایای به جای مانده از تمدن باستانی متعلق به دست کم 1000 سال پیش از میلاد است. پژوهشگران گمان می برند که این تپه آرامگاه خصوصی فرمانروایان و شاهزادگان مردمان آمارد بوده است. همچنین جام مارلیک به عنوان نماد قوم آمارد در گیلان شناخته می شود.پانصد ریالی - پشت اسکناس عنوان: نقش جام مارلیک سه هزار سال پیش.
گروهی از پژوهشگران نام مارلیک را برگرفته از واژگان «مار» و «لیک» (سوراخ) می دانند و دلیل این نام گذاری را انبوه مارهایی که در گذشته در آن زندگی می کردند می دانند. گروهی دیگر مارلیک را برگرفته از نام قوم آمارد می شمارند. آن ها مارلیک را ساخته شده از ۲ واژه «مارد» (اشاره به آماردها) و «لیک» (قوم) می دانند. اگر این نظریه درست باشد این تمدن به مردم آمارد تعلق دارد.
تپهٔ مارلیک تا سالهای دههٔ ۱۳۴۰ تمدنی ناشناخته بود. در طول سالهای ۱۳۲۰–۱۳۳۰ دامنه های البرز جولانگاه قاچاقچیانی بود که اشیابه دست آمده از دره گوهر رود را در بازارهای عتیقه به فروش می رساندند. در سال ۱۳۴۰ بود که دره گوهر رود توسط یک تیم باستان شناس ایرانی به سر پرستی دکتر عزت الله نگهبان کاوش شد. در این دشت تپه های باستانی زیادی وجود دارند که ۵ تپه مارلیک، زینب بیجار، دور بیجار، پیلاقلعه و جازم کول از همه مهم تر هستند.
پژوهشگران بر این باورند که آثار باستانی این منطقه متعلق به فرمانروایانی است که در اواخر هزاره دوم و آغاز هزارهٔ اول پیش از میلاد بر این ناحیه حکومت می کردند. مردمان این تمدن مردگان خود را بنا بر آیین خود و همراه با اشیاء ارزشمند به خاک می سپردند. در این تپه ۲۵ آرامگاه وجود دارد و در برخی از آن ها بازمانده استخوان به دست آمده است. در همهٔ آرامگاه ها اشیایی مانند ظروف سفالین، دکمه های تزئینی، انواع سرگرز، پیکان، جام های چینی، طلا، نقره و مفرغ، خنجر، شمشیر، مجسمه های برنزی و سفالی، سرنیزه و کلاه خود و… پیدا شده است. پارچه های به دست آمده نیز خبر از وجود بافندگی در هزاران سال پیش در ایران می دهند. همچنین در کاوشگری ها آثار ساختمان چهار دیواری پدیدار شد که در حدود ۳۰متر مساحت داشت و به نظر می آمد آرامگاه یا معبد باشد.گفته می شود که جام های شیشه ای در این محوطه از اولین نمونه های صنعت شیشه سازی بشر است.

مارْلیک
مارْلیک
واقع در استان گیلان. این نام را عِزَت الله نگهبان بر محوطۀ باســــتانی چراغ علی تپه در ناحیۀ کوهستانی رستم آباد در رودبار نهاد. بر روی تپۀ طبیعی مارلیک، گورستانی در عصر آهن قدیم شکل گرفته بود که در ۱۳۴۰ش قاچاقچیان میراث فرهنگی به آن جا دستبرد زدند و اشیای درون گورها به بازارهای اروپا راه یافت. عزت الله نگهبان در ۱۳۴۱ـ۱۳۴۰ش مارلیک را کاوش کرد و ۵۳ گور باستانی با قدمت حدود ۱۴۵۰پ م را معرفی کرد. مردمان باستانی مارلیک فلزکاران بسیار ماهری بودند و به ویژه در زرگری مهارت داشتند. محوطۀ مسکونی و کارگاه های گورخفتگان مارلیک هنوز کشف نشده است.