طبسان

دو قصبه در قهستان قاین ( جنوب خراسان ) که عرب آنرا طبسان نامیده و آن دو عبارتند از: طبس عناب یا طبس مسینا و طبس تمریا طبس گیلکی .

طبسان. [ طَ ب َ ] ( اِخ ) دو طبس. قصبه ناحیه ای است بین نیشابور واصفهان که آنجا را به نام قهستان قاین نیز میخوانند، و آن عبارت است از دو شهر که هر دو را به نام طبس ذکر میکنند. یکی را طبس عناب و دیگر را طبس تمر میگویند... ابوالحسن علی بن محمد المدائنی گوید: نخستین شهری که از بلاد خراسان در آغاز فتوحات اسلام فتح شد طبسان بوده ، و آن دو شهر را دو دروازه خراسان نام نهادند. فتح این شهر به دست عبداﷲبن بدیل بن ورقاء در روزگار خلافت عثمان بن عفان بسال 29 هَ. ق. صورت گرفت ، و پس از این فتح آهنگ تسخیر خراسان کردند و بدانجا داخل شدند، طبسان بین نیشابور، اصفهان و شیراز و کرمان واقع گردیده است ، مالک بن الریب المازنی در این بیت از قصیده خود طبسان را منظور داشته است که گوید:
دعانی الهوی من اهل اودو صحبتی
بذی الطبسین فالتفت و رائیا.
... و از آنجا گروهی از دانشمندان برخاسته اند... ( معجم البلدان چ مصر ج 6 ص 27 ). شهرستانی است به خراسان. ( منتهی الارب ). و رجوع به کتاب المعرب جوالیقی ص 229 شود.