کلمه جو
صفحه اصلی

سد شنی

دانشنامه عمومی

سد شنی (انگلیسی: Bar) در مورفولوژی رودخانه به نقطه ای مرتفع از نهشته ها (مانند ماسه، شن) در یک رود گفته می شود که توسط جریان آب رسوب گذاری شده است. انواع سد شنی عبارت است از: سد شاخه ای که در رودخانه های شریانی دیده می شود، سد شنی پیچان رودی که در پیچان رودها دیده می شود، و سد دهانه ای که در دلتای رودها دیده می شود.
سدهای شنی معمولاً در کم ژرفاترین و کم سرعت ترین بخش از رودها و روانهها پدید آمده و اغلب موازی با ساحل بوده و دورترین نقاط از تالوگ رودخانه را اشغال می کنند.
محل و موقعیت سدهای شنی توسط ویژگی های هندسی رودخانه و جریان آن تعیین می شود. در زمان تشکیل پیچان رود، در قسمت داخلی انحنای پیچان رود تشکیل می شود، زیرا به دلیل وجود جریان کم عمق و تنش برشی کمتر در بخش داخلی پیچان رود، مقدار مواد قابل حمل توسط جریان آب کاهش می یابد. بدین ترتیب رسوبات از جریان خارج شده و سد شنی را پدید می آورند.

دانشنامه آزاد فارسی

سدّ شنی (bar)
(یا: پُشته) در علوم زمین، نهشته هایی از ماسه یا سیلتکه در آبراهۀ رودخانه ها تشکیل می شود، یا پشته ای طویل از ماسه یا ریگ (سنگریزه)که به موازاتِ خط ساحلیکشیده شده است (← فرسایش_ساحلی). سدهای ساحلیممکن است در امتداد خلیج های دهانه ایگسترش یابند و سدهای خلیجیرا به وجود آورند. سدهای ساحلی به دو روش ساخته می شوند. در روش اول، رانۀ امتداد ساحلیمواد را در امتداد خلیج پیش می برد و مواد پس از رسوب خلیج را مسدود می کنند. در روش دوم، در محل برخورد امواج و بستر دریا رسوبات متلاطم می شوند و درنتیجه، پشته ای کوچک شکل می گیرد که سد برون کرانه ایاست و ممکن است با بالا آمدنِ سطح آب دریا به درون خشکی رانده شود. سدهای برون کرانه ای به شدت تحت تأثیر چرخۀ ساحلیاند. جزر و مد و موج های بزرگ زمستانی ساحل را می فرسایند و ماسه ها در سدهای برون کرانه ای رسوب می کنند. هنگام بالا آمدن سطح آب دریا، سدها به خشکی رانده می شوند و سدهایی ساحلی را می سازند که در امریکا به سواحلِ سدّیمعروف اند.


کلمات دیگر: