پلاسمید

پلازمید (به انگلیسی: plasmid)، مولکول DNA کوچکی است که به طور مجزا از کروموزوم در یاخته وجود دارد. همانند سازی پلازمیدها در سیتوپلاسم و به طور مستقل از ژنوفور انجام می گیرد. پلاسمیدها معمولاً به شکل یک مولکول DNA دورشته ای حلقوی هستند (هرچند گونه های خطی پلازمید نیز وجود دارند). هر پلاسمید دارای یک محل آغاز همانندسازی (ori) است که همانندسازی پلازمید از آن نقطه شروع می شود.
پلازمیدهای F یا پلاسمیدهای باروری (به انگلیسی: Fertility) که دارای ژن های tra هستند. آن ها موجب بیان پیلی جنسی و هم یوغی در باکتری ها می شوند.
پلازمیدهای R یا پلاسمیدهای مقاومت که ژن های مقاومت نسبت به آنتی بیوتیک ها یا ژن های توکسین ها (سموم) را حمل می کنند.
پلازمیدهای Col که ژن های کدکننده باکتریوسین ها را حمل می کنند. باکتریوسین ها، پروتئین هایی هستند که می توانند سایر باکتری ها را از بین ببرند.
پلازمیدهای تجزیه کننده (به انگلیسی: Degradative plasmids) که این توانایی را به باکتری می دهند تا ترکیبات غیرمعمول را تجزیه کنند مانند تولوئن و اسید سالیسیلیک.
پلازمیدهای بیماریزایی (به انگلیسی: Virulence plasmids) که موجب تبدیل یک باکتری غیر بیماریزا به یک باکتری بیماریزا (پاتوژن) می شوند.
پلازمیدها در بسیاری از باکتری ها، آرکئا (آرکی باکترها)، برخی قارچ ها ممخمر و گیاهان به طور طبیعی دیده می شوند اما می توان آن ها را به شکل مصنوعی تراریختی (ترانسفورماسیون) به سلول های جانوری نیز وارد کرد. در طبیعت، پلازمیدها می توانند موجب بهتر زنده ماندن ارگانیسم ها شوند به طور مثال آن ها می توانند حامل ژن های مقاومت آنتی بیوتیکی باشند. پلازمیدها از طریق انتقال افقی ژن ها(به انگلیسی: horizontal gene transfer) از یک باکتری به باکتری دیگر انتقال پیدا می کنند. پلازمیدها معمولاً به شکل یک مولکول DNA دورشته ای حلقوی هستند (هرچند گونه های خطی پلازمید نیز وجود دارد).
اندازهٔ پلازمیدها از ۱ تا ۱۰۰۰ کیلو جفت باز متغیر است. از یک تا هزاران پلازمید می تواند در یک سلول وجود داشته باشد. پلازمیدها بیشتر اوقات از طریق کانژوگاسیون (یکی از مکانیسم های انتقال افقی ژن ها) از یک ارگانیسم به ارگانیسم دیگر منتقل می شوند.
واژهٔ پلازمید، اولین بار توسط زیست شناس آمریکایی جاشوآ لدربرگ (به انگلیسی: Joshua Lederberg) در سال ۱۹۵۲ بکار گرفته شد.

پلاسْمید (plasmid)
قطعات کوچک و متحرک دی اِن اِی در باکتری ها. در برابر آنتی بیوتیک مقاوم است و در مهندسی ژنتیک کاربرد دارد. پلاسمیدها جدا از کروموزوم باکتریایی اند، ولی طی رشد یاخته ای تکثیر می شوند. اندازۀ آن ها از سه تا بیست درصد اندازۀ کروموزوم متغیر است. برخی پلاسمیدها ژن های باروری دارند که موجب می شود از یک باکتری به باکتری دیگر انتقال یابند و از این راه موجب انتقال اطلاعات وراثتی بین سویه های متفاوت می شوند. ژن های پلاسمیدی خواص گوناگون باکتری را تعیین می کنند؛ از آن جمله است: مقاومت به آنتی بیوتیک و توانایی تولید سم.