اجوبه المسایل النصیریه

اَجْوِبَةُ الْمَسائِل النَّصیریَّه
رساله ای به عربی، در فلسفه، تألیف ملاصدرا. این اثر در پاسخ به سه پرسش نصیرالدین طوسی از معاصرش شمس الدین خسروشاهی است، که به ظاهر خسروشاهی پاسخی بدان ها نداده است. طوسی در این پرسش ها به ترتیب از چگونگی تأثیر کندی و تندی در حرکت، چگونگی عدم جواز فنای نفس با وجود حدوثش در ماده، و چگونگی حرکت در صادر اول استفسار کرده است. بنابه پاسخ های ملاصدرا، جواب این پرسش ها بر مبانی حکمت مشاء دشوار و شاید ناممکن باشد و به همین جهت تحلیل آن ها برای طوسی ایجاد اشکال کرده است. ملاصدرا با عنایت به مبانی فلسفی خود در حرکت جوهری و جسمانیة الحدوث بودن نفس و روحانیة البقاء بودن آن، و تحلیل مسئلۀ جعل و اصالت وجود، به پاسخ این پرسش ها همت گمارده است. این رساله افزون بر دو چاپ سنگی آن در حاشیه مبدأ و معاد و شرح هدایۀ ملاصدرا ۱۳۱۴ و ۱۳۱۳ق، به کوشش حامد ناجی اصفهانی تصحیح و در مجموعه رسائل فلسفی صدرالمتألهین چاپ شده است (تهران ۱۳۷۵ش). پاسخی بر پرسش های طوسی نیز از میر سید احمد علوی عاملی موجود است.

[ویکی نور] اجوبة المسائل النصیریة، مجموعه ای است از مکاتبات خواجه نصیر الدین طوسی با علمای زمان خویش. بیشتر رساله های این مجموعه، به زبان عربی و اندکی از آنها به زبان فارسی است و موضوع آنها مسائل فلسفی (به معنای اعم) و منطقی و موعظه و... است.
کتاب، مشتمل بر بیست رساله است.
رساله اول، به نام «اجوبة المسائل الرومیة» است و حاوی بیست و دو سؤال از طرف شرف الدین محمد بن محمود رازی و پاسخ های خواجه می باشد. این پرسش ها و پاسخ ها، در زمینه مسائل فلسفی (به معنای اعم) است. نمونه ای از آنها، چنین است: پرسش: اثر علت، در وجود معلول است یا در ماهیت آن؟ پاسخ: اثر علت، عبارت است از خود معلول، آن گاه این عقل ماست که معلول را به وجود و ماهیت تحلیل می کند و الا در خارج، دو چیز جدا از هم نداریم تا سؤال مزبور را به دنبال آورد.
رساله دوم، به نام «اجوبة مسائل فخر الدین ابومنصور کازرونی» است با یک سؤال چند شاخه ای (که حاصلش بیان ضرورت مرگ در اشخاص انسانی است) و پاسخ خواجه به آن.
رساله سوم به نام «اجوبة مسائل نور الدین علی الشیعی»است با شش سؤال و جواب که نمونه ای از آنها چنین است: سؤال: تفاوت بین صورت و صیغه چیست؟ جواب: شکلی که کلمه، با توجه به ترتیب حروف و حرکات، به خود گرفته و قیافه ای که کلام با نظر به ترتیب کلمات پیدا کرده، صورت آن کلمه یا کلام خوانده می شود؛ حال اگر متکلم به آن زبان، نظایر آن شکل و قیافه را در غیر آن ترکیب، ذکر کند یا آن شکل و قیافه را به گونه ای قانون مند به شکل و قیافه ای دیگر تبدیل نماید، تا دلالت بر معنای مورد نظرش کند، به این اعتبار، شکل و قیافه مزبور را صیغه می خوانند.