رده بندی دهدهی دیویی

رده بندی دهدهی دیوئی (DDC)، رده بندی مشهور علوم کتابداری و اطلاع رسانی برای تعیین موضوع اصلی کتاب می باشد. این رده بندی جهانی در سهولت انتخاب، تحقیق، تعیین مکان، فهرست نویسی علمی کتاب ها نقش مؤثر دارد.
۰۰۰= کلیات
۱۰۰= فلسفه و روانشناسی
۲۰۰= دین
۳۰۰= اجتماع
۴۰۰= زبان
۵۰۰= علوم
۶۰۰= فنون
۷۰۰= هنر، سرگرمی و ورزش
۸۰۰= ادبیات
۹۰۰= تاریخ و جغرافیا
این رده بندی در سال ۱۸۷۶ میلادی به وسیلهٔ ملویل دیوئی، یک کتابدار آمریکایی ابداع و بکار برده شد و سپس همواره مورد تجدید نظر قرار گرفته است. این رده بندی یک رده بندی منطقی فلسفی و علمی است و زمینه همه دانشهای بشری ابتدا به ده رده یا موضوع کلی تقسیم می شود؛ و هر رده در نوبت دوم به ده رده دیگر (صد عنوان موضوعی) و در نوبت سوم باز هر رده به ده رده دیگر (هزار عنوان موضوعی) تقسیم می شود. در گسترش رده بندی های دیگر با رقمهای اعشاری موضوع ها خاص تر و ریزتر می شود.
جدول گسترش و تقسیم رده بندی دیوئی با صد رده فرعی:
رده های مربوط به اسلام؛ زبان، ادبیات و تاریخ ایران به صورت ویژه رده بندی شده و برای ایران و کشورهای فارسی زبان و مسلمان نشین حائز اهمیت خاص می باشد.

رده بندی دَهْدَهی دیویی
رایج ترین نظام رده بندی کتاب ها در دنیا که ملویل دیویی آن را ابداع کرد و نخستین بار در کتابخانۀ کالج اَمْهِرِست به کار برد. ویراست اول این رده بندی در ۱۸۷۶ با عنوان طرح رده بندی و نمایۀ موضوعی برای فهرست نویسی و تنظیم کتاب ها و جزوات یک کتابخانه، بدون نام مؤلف، در ۴۴ صفحه منتشر شد. ساختار سادۀ تقسیمات موضوعی علوم و نشانه های عددی برای هر یک از علوم سبب شد این رده بندی با اقبال فراوان کتابداران، که تا آن زمان عمدتاً کتاب های خود را بر اساس قطع کتاب ها می چیدند، روبه رو شود. ویراست دوم این رده بندی، در ۱۸۸۵، در ۳۰۶ صفحه منتشر شد. در حال حاضر، ویراست بیست نظام رده بندی دهدهی دیویی در چهار جلد، بیش از ۳۲۰۰ صفحه شامل جدول هایی برای چند هزار رده و زیررده و نمایه و یک کتاب راهنما به چاپ رسیده و همچنین برای استفادۀ کتابخانه های کوچک، ویراست مختصر آن نیز منتشر شده است. اساس فلسفی رده بندی را دیویی غیرمستقیم از فرانسیس بیکن وام گرفته است و رده بندی او، درواقع معکوس شدۀ رده بندی علوم بیکن است. دیویی دانش بشری را به نُه گروه تقسیم کرد و کتاب های کتابخانۀ کالج امهرست را در این نُه گروه قرار داد. در پایان، برای کتاب هایی که به سبب تنوع در مطالب، در چند یا در همۀ گروه های نه گانه قرار می گیرند رده ای با نام کلیات ابداع کرد و برای هر یک از رده های ده گانه عددی سه رقمی در نظر گرفت، به طوری که همۀ موضوعات زیرمجموعۀ رده ها دارای شمارۀ مستقلی می شدند. کلیات یا آثار کلی و عمومی (۰۰۰)، فلسفه (۱۰۰)، دین (۲۰۰)، علوم اجتماعی (۳۰۰)، زبان و زبان شناسی (۴۰۰)، علوم محض (۵۰۰)، علوم عملی یا فنون (۶۰۰)، هنرها (۷۰۰)، ادبیات (۸۰۰)، تاریخ و جغرافیا و شرح حال ها (۹۰۰). هر یک از رده های ده گانه را می توان باز هم ـ به طور نامحدود ـ به صورت دهدهی و با اعشار گسترش داد. به علت ثابت ماندن شماره ها و تغییرپذیری بسیار اندک در ویرایش های بعدی، این رده بندی خیلی سریع در کتابخانه های امریکا، اروپا و سایر نقاط جهان پذیرفته شد. به طوری که امروزه در ۱۳۵ کشور جهان به کار می رود و حدود ۶۰ درصد کتاب شناسی های کتابخانه های ملی کشورها، ازجمله کتاب شناسی ملی ایران، بر اساس این رده بندی تنظیم شده اند. کتاب دیویی به بیش از ۳۰ زبان ترجمه و متن خلاصۀ آن به فارسی ترجمه و منتشر شده است. رده بندی دهدهی دیویی نخستین بار در مقدمۀ جلد اوّل فهرست کتابخانۀ مجلس، در ۱۳۰۵ش، یعنی نخستین سال ریاست یوسف اعتصامی یا اعتصام الملک، و احتمالاً توسط خود او معرفی شد و به مرور در کتابخانه های ایران نیز رواج یافت. از آن جا که زیرمجموعۀ پاره ای از رده ها (به خصوص در حوزه های دین، علوم اجتماعی، زبان شناسی، ادبیات و تاریخ و جغرافیا) پاسخ گوی شرایط اجتماعی و فرهنگی ایران نبود، نظام رده بندی دیویی را در زیرمجموعۀ این رده ها به گونه ای تغییر دادند که پاسخ گوی کتابخانه های ایران باشد. نیز ← دیویی، ملویل