زنجان رود

زنجان رود که در ترکی به زنگان چای معروف است یکی از شعب رودخانه قزل اوزن است که از شهر زنجان می گذرد. این رودخانه با طول تقریبی ۱۲۰ کیلومتر از حدود سلطانیه واقع در جنوب شرق زنجان سرچشمه می گیرد و بعد از عبور از جنوب شهر زنجان در حدود روستای رجعین در کیلومتر ۸۴ شمال غربی زنجان به رودخانه قزل اوزن می ریزد. جریان رودخانه از جنوب شرق به شمال غربی است و اوایل آن زاینده رود است. حمدا... مستوفی در نزهه الغلوب می نویسد آب زنجان رود که آن را ناج رود، ماج رود، ماخ رود، ناجر رود و ناخرود خوانند از توابع سلطانیه بر می خیزد و با آب کوه های زنجان جمع شده بر ولایت زنجان می گذرد و به سفید رود می ریزد. طول آن ۲۰ فرسنگ باشد و در این رود نیز از آغاز تا ۱۰ فرسنگ زاینده است.
فرهنگ معین
این رود که در خاک شهر زنجان از میان باغات جنوبی شهر می گذرد در دو طرف بستر خود و تقریباً" در تمام طول خود دره سر سبز باغات زنجانرود را تشکیل می دهد که از سلطانیه شروع و در روستای رجعین پایان می یابد و در این مسیر نه تنها باغات طرفین بستر رودخانه از آب این رودخانه مشروب می شوند بلکه با بستن سدهای محلی موسوم به «باستیان» آب رودخانه را به نهرهای منشعبه از آن هدایت می نمایند و به وسیلهٔ آن نهرها باغات و مزارع شهر را مشروب می نماید. در گذشته بسیار نزدیک این نهرها در محدوده خاک شهر زنجان که از روستای سایان واقع در ۶ کیلومتری شرق زنجان با باستیان های محلی شروع و در قریه کوشکان ولقع در ۸ کیلومتری غرب زنجان پایان می یافت، از شرق به غرب عبارت بودند از: نهر خراب، نهر زرتان، هر گلجین، نهر خساغ، نهر اکبر، نهر رامین، نهر فولاد، نهر توپ آغاجی، نهر مال دره، نهر دفترخانه، نهر خلول، نهر سرداب، نهر زنجان، نهر اسحق. نحوه ساخت باستیان یا سد محلی به این گونه بوده است که مالکین باغات جنوب شرقی باستیان یا سد محلی اولیه جلو جریان آب را می گرفتند و با تشکیل دادن حوضچه های آب رودخانه را بالا می آوردند و در نتیجه قسمتی از آب زنجان رود را به نهر خراب (سایان ارخی) بسته سوار می کردند و با آن باغات و اراضی زراعی خود را مشروب می کردند. بعد آب زنجانرود پس از پر شدن حوضچه در بستر خود جریان می یافت و با آب های زائد از بستر رودخانه بسوی باستیان دوم (نهر رزتان) بسته که چند صد متر پایینتر از آن احداث شده بود جاری می شد. و در مبدأ نهر ورتان باز قسمتی از آب رودخانه زنجانرود سوار نهر وران می شد. و اراضی و باغات اطراف خود را مشروب یکرد و بقیه آن باز در بستر رودخانه جاری می شد و این روش تا آخر باستیان (مبدأ نهر اسحق) ادامه می یافت و به این ترتیب کلیه باغات نهر را از آب رودخانه زنجانرود مشروب می شدند و دره سرسبز را به وجود می آوردند

(یا: زنجان چای) رودخانه ای در استان زنجان، شهرستان های البرز و زنجان، با طول ۱۴۲ کیلومتر. از آبخیزهای ۳ کیلومتری شمال شهر سلطانیه سرچشمه می گیرد و به سوی شمال غربی روان می شود و پس از عبور از شهرهای زنجان و نیک پی به قزل اوزن می ریزد. میانگین آبدهی سالانۀ این رودخانه ۱۹۵ میلیون متر مکعب است.