زبان سکایی باستان

زبان سکایی باستان در معنی عام این اصطلاحات به گویش های ایرانی قبایل متعدد سکاها اطلاق می شود. سکاها از هزارهٔ اول پیش از میلادمسیح تا هزارهٔ اول میلادی، منطقهٔ وسیعی را از کناره های دریای سیاه تا مرزهای چین در تصرف داشتند. این قبایل در نوشته های فارسی باستان -saka، در منابع یونانی skuthai نامیده شده اند. با این همه، در چنین معنای وسیعی، کلمهٔ سکا، در زمان و مکان، معنای بیش از حد مبهم و نامشخصی پیدا می کند به همین جهت زبان قبایل سکائی غربی را که در دورهٔ باستان در مناطق شمال دریای سیاه وجود داشته و اسم های خاص و نام های قبایل آن ها در نوشته های یونانی باقی مانده معمولاً sythian و sythique می نامند.در کتیبه های فارسی باستان از چهار دسته قبایل سکائی زیر نام برده شده است: سکاهای تیزخود، سکاهای آن سوی سغد، سکاهای نوشندهٔ هوم، سکاهای آن سوی دریا.
زبان های هندوایرانی
زبان های ایرانی
زبان های ایرانی شرقی
زبان سکایی باستان
اکثر قریب به اتفاق دانشمندان موافقند که زبان های سکایی-سرمتی (و اوستیک) به زبان های ایرانی شرقی تعلق دارند. مانند زبان سغدی که زمانی گسترده بود اما اکنون منقرض شده است. فرضیه ایرانی بودن عمدتاً بر کتیبه یونانی که در شمال دریای سیاه یافت شده و شامل چند صد نام از زبان سرمتی است که نشان دهنده نزدیکی زیادش با زبان زبان آسی است، استوار است.
به نوشته رودیگر اشمیت، منابع مکتوب از سکاها و زبانشان فقط توسط برخی همسایگانشان که با آن ها ارتباط داشته اند، از جمله آشوری ها، پارسی ها و یونانی ها ثبت گشته است. از منابع کتیبه های میخی (هم نئوآشوری ها هم فارسی باستان) ما فقط برخی نام های ایزوله شده افراد و قبایل را می دانیم. اطلاعات بیشتر توسط منابع یونانی و به ویژه برای زبانشان توسط هرودوت تاریخنگار ثبت شده است.
از زبان سکایی باستان هیچ اثر مکتوبی تا کنون کشف نشده است. با این وجود در برخی منابع ایرانی، یونانی و آشوری شماری از واژگان سکایی باستان که عمدتاً نام های خاص هستند بجای مانده است. پس از انقلاب زبانی دوره باستان و ورود زبان های ایرانی به دوره میانه زبان سکایی در شرق ایران زمین به صورت دو گویش ختنی و تمشقی باقی ماند که از آن دو گویش آثاری امروزه در دست داریم.