تأثیر اندیشه ایرانی بر اسلام. به نوشته اسلامشناسان و عربی دان ها (اندرو ریپین، ولفدیتریش فیشر، کلیفورد ادموند باسورث) قرآن لغت هایی را از زبان های دیگر وام گرفته، که شامل لغت های ایرانی (اوستایی، فارسی میانه، پهلوی اشکانی) نیز می شوند.همچنین ادیان شناسانی چون بوزانی، شاکد و گلدزیهر و آندرائه، گئو ویدن گرن به ریشه یابی لغت های ایرانی در زبان عرب پرداخته اند. این مقاله به بررسی نظرات این محققان می پردازد.
بوزانی مانند ویدنگرن بر این باور است که مفاهیم و اندیشه های ایرانی به طور کلی از طریق افسانه های التقاطی یهودی، ادبیات مدارسی و نوشته های مسیحی که رنگ تند گنوسی دارند، به عربستان رسیده است. وی خاطرنشان می سازد که عناصر اندیشه های ایرانی را که به این وسیله انتشار یافته اند، طبیعتاً می توان به مقدار فراوانتری در مجموعه احادیث اسلامی یافت.
گلدزیهر با وجود اینکه شواهدی از منابع اسلامی و ایرانی برای نظرات خود در این زمینه می آورد و به آنها ارجاع می دهد، با این وجود از آنجا که محققی محتاط است، به خواننده متذکر می شود که این نظر او فقط یک فرضیه است و حرف نهایی در این موضوع نیست.
به گفته شاکد، هر چه انسان بیشتر در گنجینه ادبیات عرب مطالعه می کند، بیشتر به عناصر بازتابنده یا ادامه دهنده اندیشه های کهن ایرانی در آن پی می برد.
به گفته یارشاطر برخی از شباهت ها میان قرآن و فرهنگ ایرانی ممکن است، حاصل فرایند معکوس تأثیر اسلام بر کتاب های زرتشتی در قرن نهم میلادی باشد. هر چند ریشۀ مفاد و مضمون این آثار عموماً به روزگار پیش از اسلام برمی گردد. گرچه عناصر ایرانی در سنن اسلامی (حدیث) - که بازتاب دهنده عقاید و رسوم محلّی است- قابل تمایز است، این عناصر را نمی توان همیشه با دقت در قرآن پیدا نمود. یکتاپرستی محکم و خدشه ناپذیر محمد، حتی تطبیقات مفاهیم و عبارات مسیحی-یهودی را چنان تغییر شکل داده که به گفتۀ بوزانی عهد عتیق در مقایسه با قرآن تقریباً مشرکانه به نظر می رسد. علاوه بر این به نظر نمی رسد که محمد تماس مستقیم با جامعه ای از ایرانیان زرتشتی داشته بوده باشد. با این همه، روشن است که دین زرتشتی در آفاق دینی محمد قرار داشته است. در واقع، در قرآن (سوره 22، آیه 17) از مجوس در کنار یهودیان، صائبین و مسیحی ها، در مقابل مشرکان یاد می کند. یارشاطر بعد از بررسی اجمالی و کوتاه به دو نکته اشاره می کند:
از اینرو برای نشان دادن حقیقت و واقعیت های این حضور و تاثیر به یک بررسی دقیق و کارآگاهانه نیازمند است.
قرآن حاوی اشاره هایی به ایرانی ها و دینشان دارد و آن ها گاهی از کلمات با ریشهٔ ایرانی استفاده می کند. کلمات مشتق شده از زبان های دیگر توسط آرتور جفری (۱۹۳۸) گردآوری و تشریح داده شده است. کلمه های ایرانی در دیگر فرم های عربی هم توسط گروهی که برجسته ترین آن ها جوالیقی است، گردآوری شده است.
در قرآن سوره ۳۳، آیه ۴۰، محمد «خاتم انبیین» خوانده شده است. مانی نیز خود را «ختم پیامبران» می داند.
بوزانی مانند ویدنگرن بر این باور است که مفاهیم و اندیشه های ایرانی به طور کلی از طریق افسانه های التقاطی یهودی، ادبیات مدارسی و نوشته های مسیحی که رنگ تند گنوسی دارند، به عربستان رسیده است. وی خاطرنشان می سازد که عناصر اندیشه های ایرانی را که به این وسیله انتشار یافته اند، طبیعتاً می توان به مقدار فراوانتری در مجموعه احادیث اسلامی یافت.
گلدزیهر با وجود اینکه شواهدی از منابع اسلامی و ایرانی برای نظرات خود در این زمینه می آورد و به آنها ارجاع می دهد، با این وجود از آنجا که محققی محتاط است، به خواننده متذکر می شود که این نظر او فقط یک فرضیه است و حرف نهایی در این موضوع نیست.
به گفته شاکد، هر چه انسان بیشتر در گنجینه ادبیات عرب مطالعه می کند، بیشتر به عناصر بازتابنده یا ادامه دهنده اندیشه های کهن ایرانی در آن پی می برد.
به گفته یارشاطر برخی از شباهت ها میان قرآن و فرهنگ ایرانی ممکن است، حاصل فرایند معکوس تأثیر اسلام بر کتاب های زرتشتی در قرن نهم میلادی باشد. هر چند ریشۀ مفاد و مضمون این آثار عموماً به روزگار پیش از اسلام برمی گردد. گرچه عناصر ایرانی در سنن اسلامی (حدیث) - که بازتاب دهنده عقاید و رسوم محلّی است- قابل تمایز است، این عناصر را نمی توان همیشه با دقت در قرآن پیدا نمود. یکتاپرستی محکم و خدشه ناپذیر محمد، حتی تطبیقات مفاهیم و عبارات مسیحی-یهودی را چنان تغییر شکل داده که به گفتۀ بوزانی عهد عتیق در مقایسه با قرآن تقریباً مشرکانه به نظر می رسد. علاوه بر این به نظر نمی رسد که محمد تماس مستقیم با جامعه ای از ایرانیان زرتشتی داشته بوده باشد. با این همه، روشن است که دین زرتشتی در آفاق دینی محمد قرار داشته است. در واقع، در قرآن (سوره 22، آیه 17) از مجوس در کنار یهودیان، صائبین و مسیحی ها، در مقابل مشرکان یاد می کند. یارشاطر بعد از بررسی اجمالی و کوتاه به دو نکته اشاره می کند:
از اینرو برای نشان دادن حقیقت و واقعیت های این حضور و تاثیر به یک بررسی دقیق و کارآگاهانه نیازمند است.
قرآن حاوی اشاره هایی به ایرانی ها و دینشان دارد و آن ها گاهی از کلمات با ریشهٔ ایرانی استفاده می کند. کلمات مشتق شده از زبان های دیگر توسط آرتور جفری (۱۹۳۸) گردآوری و تشریح داده شده است. کلمه های ایرانی در دیگر فرم های عربی هم توسط گروهی که برجسته ترین آن ها جوالیقی است، گردآوری شده است.
در قرآن سوره ۳۳، آیه ۴۰، محمد «خاتم انبیین» خوانده شده است. مانی نیز خود را «ختم پیامبران» می داند.