کلمه جو
صفحه اصلی

خاندان محمودی

دانشنامه عمومی

خاندان محمودی از خاندان های معروف ایرانی دوران قاجار است. اصل این خانواده از مازندران نشات گرفته است و اعضای آن در دربار قاجار دارای مشاغل دیوانی بوده اند.
میرزا حسین خان اعتصام الملک (۱۲۸۶–۱۳۵۵ قمری) او در ابتدای ورود به وزارت امور خارجه، منشی اداره تحریرات انگلیس بود. سپس به معاونت ژنرال کنسول گری قفقاز منصوب شد. در ۱۳۱۷ قمری به ایران بازگشت و نخست به وزارت حاکم خواف و سپس به ترتیب به وزارت سرخس، بیرجند و زاهدان منصوب گشت.
میرزا ابوالحسن خان اعتصام الممالک (۲۸۸–۱۳۴۹ قمری) او در دارالفنون تحصیل حقوق کرد. سپس به وزارت امور خارجه داخل و مأمور سفارت ایران در روسیه شد. آخرین مقام او نیابت اول سفارت ایران در روسیه بود. او در دوران استبداد صغیر به ایران بازگشت و در رشت مدرسه ای دایر ساخت. پس از ورود مورگان شوستر به ایران از طرف دولت به مهمان داری وی معین شد و بعد از آن مدت کوتاهی وزارت حکومت قزوین یافت. اعتصام الممالک در ۱۲۳۶ قمری با سلیمه کاردار، دختر یکی از خاندان های قدیمی مازندران، ازدواج کرد. سلیمه از طرف مادر خود از خانواده مفتاح بود و دخترخاله نیما یوشیج شمرده می شد. از این ازدواج سه دختر و یک پسر حاصل شد، که فرزند پسر پرویز ناتل خانلری ادیب و زبان شناس معاصر است.
هما خانم مقالات او در ۱۲۹۹ شمسی در مجله «عالم نسوان» به چاپ می رسید. وی به همسری عباسقلی خان مشیرعلوم پسر مشاورالملک درآمد.
نخستین نیای شناخته شده خاندان محمودی، میرزا محمدباقر از اعیان و فضلای بابل بود. او در حدود سال ۱۲۲۲ قمری درگذشت و از خود فرزندانی چند باقی گذاشت، از جمله دختری که یک سال پس از وفات وی به ازدواج ذوالفقارخان سردار سمنانی درآمد و پسری موسوم به میرزا احمد (۱۲۱۲–۱۲۶۱ هجری قمری) که پس از اتمام تحصیل در قم، در حدود سال ۱۲۳۰ قمری به عنوان منشی داخل دستگاه ذوالفقارخان شد. پس از درگذشت ذوالفقارخان، میرزا احمدخان به تهران رفت و در شمار منشیان دربار درآمد. او رفته رفته نزد فتحعلی شاه اعتبار بسیار یافت و مورد اعتماد شاه قرار گرفت تا جایی که در ۱۲۴۸ قمری از جانب وی به حکومت نطنز گماشته شد. او در دوران محمدشاه، چند سال (تا ۱۲۵۴ قمری) به سمت استیفا و تحریرات در خدمت بهمن میرزا حاکم کاشان بود. او سال های بعد را به دور از مشاغل دولتی، گاه در تهران و گاه در قم زیست و ۱۲۶۱ قمری در چهل و نه سالگی در قم درگذشت. از هشت فرزند او، چهار تن به سنین بزرگسالی رسیدند که عبارت بودند از: میرزا یوسف، که در ۱۸ سالگی به هندوستان رفت و بازنگشت، میرزا خانلرخان اعتصام الملک (۱۲۴۳–۱۳۱۵ قمری) خیرالنساء خانم و میرزا محمودخان مشاورالملک (۱۲۵۰–۱۳۳۸ قمری)
از سن پانزدسالگی به اصفهان رفت و تا مرحله اجتهاد تحصیل کرد. او با فوت پدرش به قم بازگشت و کفالت مادر و برادر و خواهرش را برعهده گرفت. وی مدتی در قم به منشی گری مشغول بود و پس از آن به مشاغلی از جمله متصدی انشای فرامین خراسان (در حکومت فریدون میرزا) منشی فرامین احکام وزارت امور تجارت و صنایع، مأمور انشای وقایع روزنامه دولتی ایران در لندن رسید. وی به موجب شغل اخیر به مدت چهارده ماه در لندن اقامت کرد و پس از بازگشت، در ۱۲۸۸ قمری به فرمان میرزا حسین خان سپهسالار به ریاست اداره انگلیس در وزارت امور خارجه منصوب شد. خانلرخان سه همسر اختیار کرد که دومین آن ها «بی بی جهان» (درگذشته ۱۳۰۲ قمری) از شاهزادگان قاجار و دختر جهانگیر میرزا پسر محمدعلی میرزا دولتشاه بود. اعتصام الملک از سه ازدواج صاحب هفت فرزند بود، از جمله:
آخرین فرزند میرزا احمدخان، در هنگام فوت پدر یازده ساله بود. او تحت نظارت اعتصام الملک در قم و مشهد تحصیل کرد. سپس در ۱۲۷۲ قمری وارد دارالفنون شد و سه سال بعد جزو چهل و دو نفر محصلینی که بنا به فرمان ناصرالدین شاه به اروپا گسیل داشتند، به پاریس رفت. وی مدت هفت سال در آنجا به تحصیل نجوم اشتغال داشت. در آخرین سال، برای نگارش پایان نامه تحصیلی به بلژیک سفر کرد و موفق به کشف و رصد سیاره ای شد که در کتب نجوم به نام «سیاره محمودی» ثبت گردیده است. او در زمان صدارت میرزا حسین خان سپهسالار به کارپردازی سفارت ایران در طرابوزان مأمور شد و سپس به عنوان کارپرداز به سفارت ایران در بغداد رفت. وی در ۱۳۲۴ قمری در دوره اول مجلس شورای ملی از طرف مردم تهران به نمایندگی انتخاب شد و در ۱۳۳۸ قمری در تهران درگذشت. او مدتی ریاست محکمهٔ تمیز (دیوان عالی کشور) را عهده دار بود. محمودخان از دو ازدواج صاحب نه پسر و یک دختر بود از جمله:


کلمات دیگر: