حد جی زدکا

حد گرایزن-زاپستین-کازمین(به انگلیسی: Greisen–Zatsepin–Kuzmin limit) که معمولاً به طور اختصار حد جی زدکا یا حد جی زی کا (به انگلیسی: GZK limit) نامیده می شود. حدی است در انرژی پرتوهای کیهانی که از مسافت های بسیار دور می آیند. مقدار این حد برابر ‎×۱۰۱۹۵ الکترون ولت یا حدود ۸ ژول است. علت به وجود آمدن این حد این است که ذراتی که در فواصل دور یعنی حدود ۱۶۳ میلیون سال نوری و بیشتر می آیند با تابش زمینه کیهانی برهمکنش کرده انرژی اضافی آنها باید جذب شود. اما این حد در طبیعت شکسته شده و حتی ذراتی آشکارسازی شده اند که ۵۰ ژول انرژی داشته اند به این ذرات که بنابر قوانین فیزیک نباید چنین انرژی داشته باشند را «ذره اوه خدای من»(به انگلیسی: Oh My God Particle) می گویند.
Wikipedia contributors، "Greisen–Zatsepin–Kuzmin limit،" Wikipedia، The Free Encyclopedia، http://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Greisen–Zatsepin–Kuzmin_limit&oldid=458587713 (accessed November ۴، ۲۰۱۱).
گرچه نظریه ای وجود دارد که بیان می دارد این ذرات به علت نزدیک بودن به انرژی پلانک (۲ میلیون ژول) در برهمکنش خود بادیگر مواد دچار تغییراتی می شود که مکانیک کوانتم و نسبیت خاص را در این حوزه از انرژی بی اعتبار می سازد اما هنوز به عنوان یک مسئله حل نشده شناخته می شود.
این حد در سال ۱۹۶۶ مستقلاً توسط کنت گرایزن(به انگلیسی: Kenneth Greisen)، وادیوم کازمین (به انگلیسی: Vadim Kuzmin) و جورجی زاتسپین(به انگلیسی: Georgiy Zatsepin) محاسبه شود. روش محاسبه آنها بر پایه برهمکنش پرتوهای کیهانی و فوتون های تابش زمینه کیهانی بود؛ و بیان می داشت که ذرات با انرژی بیشتر از ۵‎×۱۰۱۹ الکترون ولت با فوتون های تابش زمینه کیهانی ( γ C M B {\displaystyle \gamma _{\rm {CMB}}}  ) برهمکنش می کنند تا پیونهایی از طریق رزونانس باریون دلتا بسازند.
یا