خاندان نوائی از خاندان های معروف ایرانی دوران قاجار است. اصل این خانواده از نوا مازندران نشات گرفته است و اعضای آن در مناصب سیاسی بخصوص در زمان قاجار دارای مشاغل دیوانی بوده اند و در هنر نوشتار و گفتار هم سررشته داشتند.
تبار این خانواده به روستای نوا، بخش لاریجان آمل در استان مازندران می رسد. نوا از شمال به کوه خرتاب (خردکوه) از جنوب به کوه مجیله دوش و در پشت آن دوبرار و از غرب به کوه یا تپه زراینجک و در پشت آن روستای ایرا و از شمال به روستاهای نیاک و کنارانجام و گیلاس و کندلو و دره هراز و قله دماوند در وراء آن، از شرق به مراتع آزو (آزاب) و کوه بلند ابرت با قله پاشوره منتهی می شود. این روستا از قصبه های تاریخی و مهم زمان قاجار بود.
میرزا رضاقلی نوائی سلطانی مازندرانی معروف به منشی الممالک از رجال سیاسی بنام و مشهور در دوران پادشاهی آقا محمدخان قاجار و محمدعلی شاه قاجار بود. وی مدتی مهردار و منشی اسرار آغامحمدخان قاجار بود. رضا فلی خان در زمان سلطنت فتحعلی شاه نیز منشی الممالک و از رجال درجه اول مملکت به شمار می آمد و به مدت ۱۲ سال منشی الممالک و سرپرست دفتر امور خارجه بود.
از رجال سیاسی و شاعر اوایل دوره قاجار بود. نام پدر او صادق خان نوایی و پسر عمو و داماد حاج میرزا رضا قلی نوایی منشی الممالک بود. در ۱۲۱۴، چراغعلی خان به وزارت فارس منصوب شد و همراه حسین علی میرزا فرمانفرما، حاکم یازده ساله فارس، به آنجا رفت. حکومت فارس عملاً در دست چراغعلی خان بود و وی برای ایجاد امنیت، هشتصد تفنگچی از محال نور مازندران با خود به شیراز برد و آنان را در محله موردستان، که بعد از دوره زندیه ویران شده بود، اسکان داد و سبب رونق دوباره این بخش از شهر شد. چراغعلی خان از سر جان ملکم، در نخستین سفرش به شیراز در سالهای ۱۲۱۴ و ۱۲۱۵، استقبال کرد و او را در باغ جهان نما شیراز سکنا داد. چراغعلی خان در اداره امور فارس مدبر و صاحب رأی استوار بود و حتی وقتی فرمانفرما بزرگ تر شد، اجازه مداخله در امور حکومتی را به وی نمی داد. چراغعلی خان در ۱۲۱۶ در شیراز به بازسازی اساسی کاروانسرای امامیه، که در دوره صفوی احداث شده بود، پرداخت و از آن پس این بنا به کاروانسرای چراغعلی خان شهرت یافت. او درآمد حاصل از کاروانسرا را صرف مخارج مدرسه امامیه آن شهر کرد. چراغعلی خان در ۱۲۲۱ از وزارت فرمانفرما عزل شد و به جای وی، نصرالله خان قراگزلو بدین منصب رسید.
تبار این خانواده به روستای نوا، بخش لاریجان آمل در استان مازندران می رسد. نوا از شمال به کوه خرتاب (خردکوه) از جنوب به کوه مجیله دوش و در پشت آن دوبرار و از غرب به کوه یا تپه زراینجک و در پشت آن روستای ایرا و از شمال به روستاهای نیاک و کنارانجام و گیلاس و کندلو و دره هراز و قله دماوند در وراء آن، از شرق به مراتع آزو (آزاب) و کوه بلند ابرت با قله پاشوره منتهی می شود. این روستا از قصبه های تاریخی و مهم زمان قاجار بود.
میرزا رضاقلی نوائی سلطانی مازندرانی معروف به منشی الممالک از رجال سیاسی بنام و مشهور در دوران پادشاهی آقا محمدخان قاجار و محمدعلی شاه قاجار بود. وی مدتی مهردار و منشی اسرار آغامحمدخان قاجار بود. رضا فلی خان در زمان سلطنت فتحعلی شاه نیز منشی الممالک و از رجال درجه اول مملکت به شمار می آمد و به مدت ۱۲ سال منشی الممالک و سرپرست دفتر امور خارجه بود.
از رجال سیاسی و شاعر اوایل دوره قاجار بود. نام پدر او صادق خان نوایی و پسر عمو و داماد حاج میرزا رضا قلی نوایی منشی الممالک بود. در ۱۲۱۴، چراغعلی خان به وزارت فارس منصوب شد و همراه حسین علی میرزا فرمانفرما، حاکم یازده ساله فارس، به آنجا رفت. حکومت فارس عملاً در دست چراغعلی خان بود و وی برای ایجاد امنیت، هشتصد تفنگچی از محال نور مازندران با خود به شیراز برد و آنان را در محله موردستان، که بعد از دوره زندیه ویران شده بود، اسکان داد و سبب رونق دوباره این بخش از شهر شد. چراغعلی خان از سر جان ملکم، در نخستین سفرش به شیراز در سالهای ۱۲۱۴ و ۱۲۱۵، استقبال کرد و او را در باغ جهان نما شیراز سکنا داد. چراغعلی خان در اداره امور فارس مدبر و صاحب رأی استوار بود و حتی وقتی فرمانفرما بزرگ تر شد، اجازه مداخله در امور حکومتی را به وی نمی داد. چراغعلی خان در ۱۲۱۶ در شیراز به بازسازی اساسی کاروانسرای امامیه، که در دوره صفوی احداث شده بود، پرداخت و از آن پس این بنا به کاروانسرای چراغعلی خان شهرت یافت. او درآمد حاصل از کاروانسرا را صرف مخارج مدرسه امامیه آن شهر کرد. چراغعلی خان در ۱۲۲۱ از وزارت فرمانفرما عزل شد و به جای وی، نصرالله خان قراگزلو بدین منصب رسید.
wiki: خاندان نوائی