سرزمین هرز

سرزمین بی حاصل یا سرزمین هرز شعری از تی. اس. الیوت است که از مهم ترین شعرهای قرن بیستم به شمار می رود.
سرزمین هرز، تامس استرنز الیوت، بهمن شعله ور (مترجم)، تهران: نشر چشمه
سرزمین بی حاصل، تامس استرنز الیوت، جواد علافچی (مترجم)، تهران: نیلوفر
این اثر در دوره های گوناگون بارها و با نام هایی چون سرزمین بی حاصل، دشت سترون، خراب آباد و ارض موات به فارسی برگردانده شده. نخستین بار در دههٔ ۳۰، حسین رازی (آذر فریار) این شعر را با نام سرزمین ویران در «جنگ هنر و ادب امروز» ترجمه کرد و سپس چنگیز مشیری، حمید عنایت و بعدتر بهمن شعله ور با نام سرزمین هرز (نام پیشنهادی ابراهیم گلستان) در مجلهٔ آرش در دههٔ ۴۰، و بعد از آن پرویز لشگری، بیژن الهی، شهریار شهیدی، حسن شهباز، جواد علافچی، هومن عزیزی، شاپور احمدی و مهدی وهابی از جمله کسانی هستند که این منظومهٔ بلند را به فارسی برگردانده اند.

سرزمین هرز (The Wasteland)
منظومه ای از تی اس الیوت، به زبان انگلیسی، منتشرشده در ۱۹۲۲. منظومه صورتی نمایش نامه ای و سه شخصیت اصلی دارد؛ شاه ماهی گیر که اغلب در هیئت تیرسیاس ظاهر می شود؛ شهسواری که با نام فلباس از او یاد می شود و غرق در بازی تاروست و خود را با همۀ شخصیت های تارو هم ذات می پندارد؛ و زنی که در هیئت های گوناگون از کلئوپاترا گرفته تا ملکۀ الیزابت، ماشین نویس، و گاه با استعارۀ بانوی موقعیت ها ظاهر می شود. غرض و هدف اصلی دستیابی به جام مقدس است. بدین سان کلام با نقل قول های فراوان پیش می رود. در تدفین مردگان، جهانی را می بینیم که به «مرگ زنده» دچار است. عشق طرح شده در آغاز منظومه نیز آرام و نرم پیش می رود تا بدان جا که کلئوپاترا از عشق خدایی پرستیدنی می سازد و دیدو جان بر سر دست یافتن به این خدا می نهد. فقدان ایمان، اتحاد معنی دار عشق را ناممکن کرده است. در سراسر این منظومه، که تأثیر عظیم آن بر شعر معاصر انگلیسی انکارناپذیر است، اساطیر و آداب و رسوم با نرمی و گاه به شتاب دربرابر دیدگان ما رژه می روند. سرزمین هرز منظومۀ اضطراب است و راهی که شاعر برای غلبه بر اضطراب پیش می نهد، ایمان است. الیوت این کتاب را که بسیار وامدار دریافت های ازرا پاوند است و از بسیاری جهات یادآور سرودها، به او تقدیم کرده است.