عیاشی محمد بن مسعود

عَیّاشی، محمد بن مسعود ( ـ ح ۳۲۰ق)
فقیه، مفسر و محدث شیعی. اهل سمرقند و در ابتدا پیرو مذهب تسنن بود. شاگرد کلینی و استاد کشی بوده است. در فهرست ابن ندیم ۱۵۷ جلد از آثار او ذکر شده است. از آثارش: تفسیر عیاشی؛ در تفسیر روایی قرآن، تحقیق هاشم رسولی محلاتی (قم، ۱۳۸۰ق)؛ التوحید و الصفه، الصلوة، الزکوة؛ فضائل القرآن؛ المناسک؛ و العالم و المتعلّم.

[ویکی نور] محمد بن مسعود بن محمد بن عیاشی سمرقندی کوفی، کنیه اش ابوالنضر و معروف به «عیاشی»، فقیه بزرگوار و عالم وارسته ای است که در رشته های: فقه، ادب، حدیث و تفسیر تبحر فراوان داشته است.
او از اعیان علما و از اکابر فقهای شیعه در عهد مرحوم ثقة الاسلام کلینی و استادِ کلینی بوده است.
عیاشی در آغاز با توجه به محیط نشو و نمای خود که حدود سمرقند و بخارا بوده و اکثر ساکنان آن دیار از فقه اهل سنت پیروی می کردند، پیرو مکتب فقهی اهل سنت بود، ولی در اثر مطالعه و ممارست در کتابهای شیعه، توفیق نصیب او گردید و مکتب پر فیض فقه جعفری را پذیرفت و تمامی تَرکۀ پدر را که بالغ بر سیصد هزار دینار بود در راه علم و نشر حدیث انفاق و خرج نمود.
گویند خانه اش همانند مسجد پر از جمعیت قاری، محدث، عالم، دانشجو و مفسر می گردید.
در آن خانه یکی به تألیف، دیگری به مقابله و جمعی به دست نویسی و جمعی به تعلیقه و حاشیه پردازی اشتغال می ورزیدند. او را دو گونه مجلس بود، یکی برای عوام و توده مردم و دیگری برای خواص و دانشجویان علوم و معارف اسلامی.
مرحوم مدرس، صاحب ریحانه الأدب درباره وی می نویسد: