کلمه جو
صفحه اصلی

شورای کتاب کودک

دانشنامه عمومی

شورای کتاب کودک سازمانی مستقل، غیردولتی و غیرانتفاعی است که در سال ۱۳۴۱ با هدف «کمک به روند شکل گیری ادبیات کودکان اصیل و غنی» بنیان گذاشته شد. این سازمان در سال ۱۳۵۸ کار تدوین فرهنگنامه کودکان و نوجوانان را آغاز کرد.شورای کتاب کودک از سال ۱۳۴۳ خورشیدی به عضویت نهاد جهانی IBBY درآمد و اکنون شاخه ایرانی این سازمان به شمار می رود.
گذری در ادبیات کودکان تألیف توران میرهادی، لیلی ایمن، و مهدخت صنعتی،
سی و نه مقاله درباره ادبیات کودکان تألیف و ترجمهٔ گروهی از نویسندگان و مترجمان همکار شورا،
انتخاب و انطباق منابع ادب فارسی برای تدوین کتاب های کودکان و نوجوانان ( متن سخنرانی دکتر محمد جعفر محجوب در آبان ماه ۱۳۴۵)
هفده مقاله درباره ادبیات کودکان به کوشش معصومه سهراب
ایدهٔ پایه گذاری شورای کتاب کودک از آن توران میرهادی و لیلی ایمن است که در سال ۱۳۳۹ پس از همفکری باهم آن را با سه تن دیگر عبدالرحیم احمدی از مترجمان و فرهنگیان و پایه گذار دانشگاه آزاد ایران، مرتضی ممیز گرافیست برجسته، و ماه آفرید آدمیت آموزشگر در میان نهادند. این ایده پس از دو سال گردش و رایزنی سرانجام در دی ماه ۱۳۴۱ با همفکری و همیاری گروهی از فرهنگیان، کتابداران، نویسندگان و تصویرگران و مترجمان کتاب کودک شکل گرفت. در حقیقت این ایده برآیند نهادسازی ادبیات کودکان است که از یک دهه پیش تر یعنی در دهه ۱۳۳۰ در یک جریان چندسویه پدیدار شد.در دهه های ۱۳۲۰ و ۱۳۳۰ جریان های انفرادی در ادبیات کودکان مانند کوشش های جبار باغچه بان، عباس یمینی شریف در زمینهٔ شعر و نثر، ابراهیم بنی احمد با انتشار نشریهٔ بازی کودکان، انتشار مجلهٔ کیهان بچه ها، اطلاعات کودکان، و جریان آکادمیکی که هدایت آن را محمدباقر هوشیار استاد دانشکده ادبیات و علوم تربیتی برعهده داشت، و به ادبیات کودکان به عنوان ضرورتی برای رشد فکری و عاطفی کودکان تأکید می کرد و بازتاب این جریان در نشریه ای به نام سپیده فردا که همواره بخش هایی در ترویج ادبیات کودکان داشت و نویسندگان آن کسانی مانند آذر رهنما، توران میرهادی، لیلی ایمن بودند، و افزون بر ارائهٔ مقاله های نظری، در سطح تهران و محیط های فرهنگی مانند دانشگاه تهران و مدرسه هایی مانند فرهاد و مهران نمایشگاه کتاب کودک برگزار می کردند و جریان سوم که در آموزش و پرورش ایران شکل گرفته بود و کسانی مانند معصومه سهراب، یحیی مافی، محسن دانا بهشتی، توران میرهادی، ابراهیم بنی احمد و دیگران آن را پیش می بردند و افزون بر این سه جریان، جریان چهارم که نهادسازی انتشارات مدرن کتاب در ایران بود و مؤسسه انتشارات فرانکلین که ایده آن را امریکایی ها در سطح جهان مطرح کرده بودند و الگوهایی از چاپ و انتشار کتاب های مناسب برای همهٔ گروه های سنی از جمله گروه سنی کودک و نوجوان ارائه می دادند، سبب شد که گروهی از پیشگامان این جریان ها نخستین نهاد ادبیات کودکان را پایه گذاری کنند. پایه گذاری شورای کتاب کودک سبب شد که چند سال بعد کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان نیز برای ترویج کتاب خوانی و انتشار کتاب های مناسب کودکان و نوجوانان شکل بگیرد.
هیأت مؤسس شورای کتاب کودک ۳۷ نفر از کوشندگان فرهنگ و ادبیات کودکان بودند. مهدی آذریزدی نویسنده، مهری آهی استاد دانشگاه، توران اشتیاقی مدیر دبستان آینده و از آموزشگران برجسته، منوچهر انور سینماگر، نویسنده و کارگزار فرهنگی، لیلی ایمن نویسنده، معصومه سهراب و یحیی مافی مدیران مدرسه مهران، توران میرهادی مدیر دبستان فرهاد، نورالدین زرین کلک، تصویرگر و انیماتور، پرویز کلانتری نقاش و تصویرگر، مرتضی ممیز گرافیست و تصویرگر، عباس سیاحی آموزشگر و مولف کتاب های درسی ابتدایی، بیژن مفید کارگردان و نمایشنامه نویس، فریده فرجام نویسنده و ویراستار برخی از نام این مؤسسان است.
در مهم ترین بندهای اساسنامه شورای کتاب کودک، ایجاد امکانات لازم برای برانگیختن رغبت کودکان و نوجوانان به مطالعه بیشتر و بهتر، کمک به فراهم آمدن کتاب های سودمند برای کودکان و نوجوانان به زبان فارسی، تقویت و توسعه ادبیات ملی خاص کودکان و نوجوانان، کوشش برای ایجاد همکاری و هماهنگی بین تمام افراد و سازمان هایی که به وسیله کتاب کودکان و نوجوانان را تحت تأثیر قرار می دهند، ایجاد نمایشگاه های کتاب های کودکان و نوجوانان، تعیین برگزاری روز کتاب کودک، تهیه فهرست هایی از بهترین کتاب کودک به زبان های خارجی، تشویق و ترغیب افراد یا سازمان های فرهنگی به ایجاد محل و وسایل لازم برای مطالعه کودکان و نوجوانان مانند کتابخانه، انتشار فهرست کتاب های مناسب برای کودکان و نوجوانان، آمده است.

دانشنامه آزاد فارسی

مؤسسه ای فرهنگی، غیر دولتی و غیرانتفاعی. در ۱۳۴۱ش، «به همت گروهی از نویسندگان، مصوران، ناشران، کتابداران، معلمان، و متخصصان تعلیم و تربیت علاقه مند به کتاب و کودک و مؤمن به ارتباط ضروری این دو با هم به وجود آمد». شورای کتاب کودک هدف های خود را چنین برشمرده است: کمک به شکوفایی ادبیات اصیل ایرانی برای کودکان و نوجوانان، کمک به بهبود کیفی و کمّی کتاب های کودکان و نوجوانان، و کمک به دسترسی تعداد هر چه بیشتر کودکان و نوجوانان ایرانی به کتاب و خواندنی های مناسب آنان. برخی از فعالیت های شورای کتاب کودک، به شرح ذیل است: ارزشیابی سالیانۀ کتاب های کودکان و نوجوانان که در ایران تألیف و ترجمه شده است، اعلام فهرست کتاب های برگزیده و ممتاز کودکان و نوجوانان، برگزاری مراسم روز جهانی کتاب و هفتۀ کتاب کودک، همکاری با سازمان های همتای خود در کشورهای گوناگون، شرکت در سمینارها و مجامع و جشنواره های کتاب های کودکان و نوجوانان، تهیۀ جوایزی برای تشویق نویسندگان و مترجمان و مصوران فعال کتاب های کودک و نوجوان، ایجاد کارگاه های آموزشی گوناگون برای بهبود کیفی آثار کودکان و نوجوانان، کمک به توسعۀ کتابخانه های مدارس، و دیگر فعالیت های مشابه. ازجمله کارهای بنیادی شورای کتاب کودک، تألیف دایرة المعارفی با عنوان فرهنگنامۀ کودکان و نوجوانان است که از ۱۳۵۸ش آغاز و تاکنون (۱۳۸۷ش) ۱۲ جلد آن منتشر شده است. نیز ← فرهنگنامۀ کودکان و نوجوانان


کلمات دیگر: