کلمه جو
صفحه اصلی

روایت شناسی

دانشنامه عمومی

روایت شناسی (به زبان انگلیسی: Narratology) مجموعه ای از احکام کلی دربارهٔ ژانرهای روایی، نظام های حاکم بر روایت (داستان گویی) و ساختار پیرنگ است. روایت شناسی را از دیدگاه تاریخ آن می توان به سه دورهٔ پیش از ساختارگرایی (تا ۱۹۶۰)، دورهٔ ساختارگرایی (از ۱۹۶۰ تا ۱۹۸۰) و دورهٔ پساساختارگرایی تقسیم کرد.
خاستگاه روایت شناسی به کتاب بوطیقای ارسطو برمی گردد که در فصل سوم آن میان بازنماییِ یک ابژه (یک سرگذشت) توسط راوی و بازنماییِ آن توسط شخصیت ها تمایزی قائل شد و این اولین قدم در عرصهٔ روایت شناسی است. آثار انسان شناس ساختارگرای فرانسوی، کلود لوی-استروس دربارهٔ اسطوره ها تأثیر مهمی در نظریه های روایت گذاشت و او نشان داد که ساختارهای روایی اسطوره های منفرد به ساختار کلی و جامعی مربوط می شود که پی ریزندهٔ همهٔ آن ها است. ولادیمیر پراپ از شارحان فرمالیسم روسی از دیگر چهره های مطرح در تکوین روایت شناسی است. او کوشش نمود تا عناصر روایی مشترک در همهٔ قصه های عامیانه را به روشی مشابه با شیوهٔ لوی-استروس تعریف کند. آلگرداس گریماس تلاش خود را روی تحلیل معناییِ ساختار عبارت ها می گذارد تا به دستور زبان کلی روایت دست یابد. تزوتان تودوروف، ژرار ژنت، رولان بارت و فردریک جیمسون از دیگر چهره های برجستهٔ روایت شناسی هستند.

دانشنامه آزاد فارسی

روایت شناسی (narratology)
در نظریۀ ادبی، عبارت است از مطالعۀ ساختار روایی. روایت شناسی، همچون ساخت گرایی که شالودۀ آن را تشکیل می دهد، مبتنی است بر فرض وجود یک زبان ادبی مشترک یا الگوی رمزیِ عام در متن اثر. رشد این شاخه از پژوهش نظری و اصطلاحات آن در نیمه های قرن ۲۰ شتاب گرفت. روایت شناسی براساس کتاب هایی ازجمله ریخت شناسی قصه های عامیانه (۱۹۲۸) اثر ولادیمیر پراپ پدید آمد، که الگویی برای قصه های عامیانه براساس ۷ «حوزۀ عمل» و ۳۱ «نقش» به دست داد. همچنین مردم شناسی ساختاری (۱۹۵۸) اثر کلود لِوی استروسالگویی را برای اسطوره شناسیفرا آورد.


کلمات دیگر: