محمدامینِ ریاحی (زادهٔ ۱۱ خرداد ۱۳۰۲ - درگذشتهٔ ۲۵ اردیبهشت ۱۳۸۸) ادیب، تاریخ نگار، و شخصیت فرهنگی معاصر ایرانی، صاحب آثار پژوهشی در زمینهٔ فرهنگ ایرانی، ادبیات فارسی، فردوسی و شاهنامه، حافظ، و تاریخ ایران است.
محمدامین ریاحی در یازدهم خرداد ۱۳۰۲ در شهر خوی متولد شد.
تحصیلات ابتدایی را در دبستان خسروی و دوره اول دبیرستان را در دبیرستان خسروی خوی گذراند.
نخستین مقالات تحقیقی او در مجله ارمغان (سال بیست و یکم ۱۳۱۸) انتشار یافت.
در مهر ۱۳۲۱ برای تحصیل در دانشسرای مقدماتی از خوی به تهران آمد و در خرداد ۱۳۲۳ دورهٔ دوساله دانشسرا را به پایان رساند.
از مهر ۱۳۲۳ تا خرداد ۱۳۲۷ در دانشکده ادبیات و دانشسرای عالی در تهران تحصیل کرد و به دریافت دانشنامه های زبان و ادبیات فارسی، و علوم تربیتی نایل گردید.
از مهر ۱۳۲۷ به تحصیل در دوره دکتری زبان و ادبیات فارسی پرداخت.
از مهر ۱۳۲۷ تا آذر ۱۳۳۲ دبیری دبیرستان حکیم نظامی قم، دبیری و سرپرستی دانشسرای گرگان و دبیرستان ایرانشهر گرگان، و دبیری دبیرستان های قزوین را داشت.
از آذر ۱۳۳۲ دبیر دبیرستان های تهران و از مهر ۱۳۳۳ رئیس دبیرستان محمد قزوینی تهران بود.
در مهر ۱۳۳۴ به عضویت کمیسیون قوانین در وزارت فرهنگ انتخاب شد.
در نیمه دوم سال ۱۳۳۴ هفته نامه کیهان فرهنگی (برای معلمان) را بنیاد نهاد که انتشار آن در خرداد ۱۳۳۵ متوقف شد.
در شهریور ۱۳۳۷ از پایان نامه دکتری (تصحیح مرصادالعباد نجم الدین رازی به راهنمایی بدیع الزمان فروزانفر) دفاع کرد و درجه دکتری در زبان و ادبیات فارسی یافت.
از خرداد ۱۳۳۵ تا خرداد ۱۳۴۰ به دعوت محمد معین با سازمان لغت نامه دهخدا همکاری داشت و تألیف و تدوین بخشی از حرف سین را انجام داد.
از مهر ۱۳۳۵ تا خرداد ۱۳۴۰ دبیری دبیرستان هدف را داشت.
از خرداد ۱۳۴۰ تا دی ۱۳۴۲ مدیر کل نگارش در وزارت فرهنگ (سابق) و نیز مشاور وزیر و قائم مقام وزیر فرهنگ در شوراها بود.
از بهمن ۱۳۴۲ تا بهمن ۱۳۴۷ با درجه وزیرمختاری رایزن فرهنگی ایران در ترکیه بود.
طی دورهٔ رایزنی فرهنگی در ترکیه به دعوت دانشگاه آنکارا به تدریس ادبیات فارسی و تاریخ و فرهنگ ایران اشتغال داشت.
از مهر ۱۳۴۸ تا ۱۳۵۰ در دانشکده ادبیات دانشگاه تهران در گروه های ادبیات فارسی و تاریخ تدریس می کرد.
از ابتدای سال ۱۳۴۸ مشاور وزیر فرهنگ و هنر بود.
از مهر ۱۳۵۰ عضویت هیئت امنای بنیاد شاهنامه فردوسی را داشت.
از اسفند ۱۳۵۰ تا خرداد ۱۳۵۴ دبیرکلی هیئت امنای کتابخانه های عمومی کشور را به عهده داشت.
از مهر ۱۳۵۴ تا بهمن ۱۳۵۵ نایب رئیس فرهنگستان ادب و هنر ایران بود.
از بهمن ۱۳۵۴ تا دی ۱۳۵۷ سرپرستی و ریاست بنیاد شاهنامه فردوسی را به عهده داشت.
از ۱۳۵۵ در دوره دکتری زبان و ادبیات فارسی در دانشکده ادبیات دانشگاه تهران تدریس می کرد.
از بهمن ۱۳۵۵ تا اسفند ۱۳۵۶ سرپرست دانشکده هنرهای دراماتیک بود.
از دی ۱۳۵۷ تا بهمن ۱۳۵۷ وزارت آموزش و پرورش را به عهده داشت.
در بهمن ۱۳۵۷ پس از سی سال خدمت دولتی به تقاضای خود بازنشسته شد.
از آن پس تمام اوقات خود را وقف راهنمایی محققان، ادامهٔ فعالیتهای پژوهشی و تألیف و انتشار کتاب ها و مقالات در زمینهٔ ادب و تاریخ و فرهنگ ایران کرد.
محمدامین ریاحی در یازدهم خرداد ۱۳۰۲ در خوی در یکی از خاندان های قدیمی این شهر متولد شد. دوره های تحصیلات ابتدایی و دبیرستان را در خوی گذراند. پس از آغاز جنگ جهانی دوم و اشغال آذربایجان توسط نیروهای خارجی، در سال ۱۳۲۱ برای ادامه تحصیل به تهران رفت و دوره دانشسرای مقدماتی را گذراند. سپس به ادامهٔ تحصیل در دانشسرای عالی و دانشکدهٔ ادبیات دانشگاه تهران پرداخت. طی دورهٔ تحصیل در دانشکدهٔ ادبیات، از درس های نسل اول استادان برجستهٔ این دانشگاه از جمله بدیع الزمان فروزانفر، عباس اقبال آشتیانی، ملک الشعرا بهار، احمد بهمنیار، عبدالعظیم قریب و ابراهیم پورداود بهره گرفت. پس از آنکه در سال ۱۳۲۷ دورهٔ لیسانس زبان و ادبیات فارسی را به پایان رساند، تحصیل در دورهٔ دکتری را آغاز کرد. در سال ۱۳۳۷ پس از دفاع از رسالهٔ دکتری خود با موضوع «تحقیق و تصحیح مرصادالعباد نجم الدین رازی» به راهنمایی فروزانفر، درجهٔ دکتری در زبان و ادبیات فارسی گرفت. به نوشته محمدعلی اسلامی ندوشن، وی «یکی از آخرین کسان از نسل ادبای معتبر بود… که طی شصت سال در صحنهٔ فرهنگ ایران حضور داشت و هرچه نوشت دقیق و قابل اعتماد بود.»
محمدامین ریاحی از سال ۱۳۲۷ که آغاز کار او در فرهنگ بود، دبیر و رئیس دبیرستانهایی در قم، گرگان، قزوین و تهران، رئیس دانشسرای گرگان (از ۱۳۳۰) و استاد دانشگاه تهران (تا ۱۳۵۷) بوده است. او از ۱۳۳۵ به مدت پنج سال عضو هیئت مؤلفان لغت نامه دهخدا بود. از سال ۱۳۲۷ عضو هیئت مدیرهٔ جامعهٔ لیسانسیه های دانشسرای عالی بود. در ابتدای سال ۱۳۴۰ عهده دار مدیرکلی وزارت فرهنگ شد، و در مدت سه سال در پرتو تجربه هایی که طی سال های تدریس دبیرستانی از وضعیت نابسامان کتاب های درسی داشت، طرح سامان دهی و یکنواخت سازی کتاب های درسی دبیرستانی را به اجرا درآورد. هدف این طرح، خارج ساختن کتاب های درسی از میدان رقابت ناسالم ناشران و مؤلفان، قرار دادن کار تألیف و چاپ کتاب های درسی دبیرستانی در اختیار وزارت فرهنگ، و انتشار کتاب های درسی دبیرستانی با کیفیت مناسب بود. طرح کتاب های درسی با وجود مخالفت ها و دخالت های گسترده ناشران و مؤلفان ذی نفع در تهیه و چاپ کتاب های درسی، طی چند مرحله به اجرا درآمد، و نهایتاً در سال ۱۳۴۲ با تأسیس سازمان کتاب های درسی وابسته به وزارت فرهنگ (بعداً وزارت آموزش و پرورش) برای تألیف کتاب های درسی جدید، موجبات ارتقای کیفیت آموزش دبیرستانی را فراهم آورد. محمدامین ریاحی ضمن چند مقاله در ماهنامهٔ آموزش و پرورش (سال ۱۳۴۲) و نیز در مقاله ای با عنوان ماجرای کتاب های درسی (۱۳۷۷) شرحی از اقدامات خود در وزارت فرهنگ را در آن دوره آورده است.
محمدامین ریاحی طی سال های بعد عهده دار چندین سمت فرهنگی از جمله رایزنی فرهنگی ایران در کشور ترکیه و تدریس در دانشگاه آنکارا (از ۱۳۴۲)، دبیرکلی هیئت امنای کتابخانه های عمومی کشور (از ۱۳۵۰)، نیابت ریاست فرهنگستان ادب و هنر ایران ایران، ریاست بنیاد شاهنامه فردوسی (از ۱۳۵۴)، ریاست دانشکده هنرهای دراماتیک، مشاور وزیر فرهنگ و هنر، و وزارت آموزش و پرورش (۱۳۵۷) بود.
محمدامین ریاحی در یازدهم خرداد ۱۳۰۲ در شهر خوی متولد شد.
تحصیلات ابتدایی را در دبستان خسروی و دوره اول دبیرستان را در دبیرستان خسروی خوی گذراند.
نخستین مقالات تحقیقی او در مجله ارمغان (سال بیست و یکم ۱۳۱۸) انتشار یافت.
در مهر ۱۳۲۱ برای تحصیل در دانشسرای مقدماتی از خوی به تهران آمد و در خرداد ۱۳۲۳ دورهٔ دوساله دانشسرا را به پایان رساند.
از مهر ۱۳۲۳ تا خرداد ۱۳۲۷ در دانشکده ادبیات و دانشسرای عالی در تهران تحصیل کرد و به دریافت دانشنامه های زبان و ادبیات فارسی، و علوم تربیتی نایل گردید.
از مهر ۱۳۲۷ به تحصیل در دوره دکتری زبان و ادبیات فارسی پرداخت.
از مهر ۱۳۲۷ تا آذر ۱۳۳۲ دبیری دبیرستان حکیم نظامی قم، دبیری و سرپرستی دانشسرای گرگان و دبیرستان ایرانشهر گرگان، و دبیری دبیرستان های قزوین را داشت.
از آذر ۱۳۳۲ دبیر دبیرستان های تهران و از مهر ۱۳۳۳ رئیس دبیرستان محمد قزوینی تهران بود.
در مهر ۱۳۳۴ به عضویت کمیسیون قوانین در وزارت فرهنگ انتخاب شد.
در نیمه دوم سال ۱۳۳۴ هفته نامه کیهان فرهنگی (برای معلمان) را بنیاد نهاد که انتشار آن در خرداد ۱۳۳۵ متوقف شد.
در شهریور ۱۳۳۷ از پایان نامه دکتری (تصحیح مرصادالعباد نجم الدین رازی به راهنمایی بدیع الزمان فروزانفر) دفاع کرد و درجه دکتری در زبان و ادبیات فارسی یافت.
از خرداد ۱۳۳۵ تا خرداد ۱۳۴۰ به دعوت محمد معین با سازمان لغت نامه دهخدا همکاری داشت و تألیف و تدوین بخشی از حرف سین را انجام داد.
از مهر ۱۳۳۵ تا خرداد ۱۳۴۰ دبیری دبیرستان هدف را داشت.
از خرداد ۱۳۴۰ تا دی ۱۳۴۲ مدیر کل نگارش در وزارت فرهنگ (سابق) و نیز مشاور وزیر و قائم مقام وزیر فرهنگ در شوراها بود.
از بهمن ۱۳۴۲ تا بهمن ۱۳۴۷ با درجه وزیرمختاری رایزن فرهنگی ایران در ترکیه بود.
طی دورهٔ رایزنی فرهنگی در ترکیه به دعوت دانشگاه آنکارا به تدریس ادبیات فارسی و تاریخ و فرهنگ ایران اشتغال داشت.
از مهر ۱۳۴۸ تا ۱۳۵۰ در دانشکده ادبیات دانشگاه تهران در گروه های ادبیات فارسی و تاریخ تدریس می کرد.
از ابتدای سال ۱۳۴۸ مشاور وزیر فرهنگ و هنر بود.
از مهر ۱۳۵۰ عضویت هیئت امنای بنیاد شاهنامه فردوسی را داشت.
از اسفند ۱۳۵۰ تا خرداد ۱۳۵۴ دبیرکلی هیئت امنای کتابخانه های عمومی کشور را به عهده داشت.
از مهر ۱۳۵۴ تا بهمن ۱۳۵۵ نایب رئیس فرهنگستان ادب و هنر ایران بود.
از بهمن ۱۳۵۴ تا دی ۱۳۵۷ سرپرستی و ریاست بنیاد شاهنامه فردوسی را به عهده داشت.
از ۱۳۵۵ در دوره دکتری زبان و ادبیات فارسی در دانشکده ادبیات دانشگاه تهران تدریس می کرد.
از بهمن ۱۳۵۵ تا اسفند ۱۳۵۶ سرپرست دانشکده هنرهای دراماتیک بود.
از دی ۱۳۵۷ تا بهمن ۱۳۵۷ وزارت آموزش و پرورش را به عهده داشت.
در بهمن ۱۳۵۷ پس از سی سال خدمت دولتی به تقاضای خود بازنشسته شد.
از آن پس تمام اوقات خود را وقف راهنمایی محققان، ادامهٔ فعالیتهای پژوهشی و تألیف و انتشار کتاب ها و مقالات در زمینهٔ ادب و تاریخ و فرهنگ ایران کرد.
محمدامین ریاحی در یازدهم خرداد ۱۳۰۲ در خوی در یکی از خاندان های قدیمی این شهر متولد شد. دوره های تحصیلات ابتدایی و دبیرستان را در خوی گذراند. پس از آغاز جنگ جهانی دوم و اشغال آذربایجان توسط نیروهای خارجی، در سال ۱۳۲۱ برای ادامه تحصیل به تهران رفت و دوره دانشسرای مقدماتی را گذراند. سپس به ادامهٔ تحصیل در دانشسرای عالی و دانشکدهٔ ادبیات دانشگاه تهران پرداخت. طی دورهٔ تحصیل در دانشکدهٔ ادبیات، از درس های نسل اول استادان برجستهٔ این دانشگاه از جمله بدیع الزمان فروزانفر، عباس اقبال آشتیانی، ملک الشعرا بهار، احمد بهمنیار، عبدالعظیم قریب و ابراهیم پورداود بهره گرفت. پس از آنکه در سال ۱۳۲۷ دورهٔ لیسانس زبان و ادبیات فارسی را به پایان رساند، تحصیل در دورهٔ دکتری را آغاز کرد. در سال ۱۳۳۷ پس از دفاع از رسالهٔ دکتری خود با موضوع «تحقیق و تصحیح مرصادالعباد نجم الدین رازی» به راهنمایی فروزانفر، درجهٔ دکتری در زبان و ادبیات فارسی گرفت. به نوشته محمدعلی اسلامی ندوشن، وی «یکی از آخرین کسان از نسل ادبای معتبر بود… که طی شصت سال در صحنهٔ فرهنگ ایران حضور داشت و هرچه نوشت دقیق و قابل اعتماد بود.»
محمدامین ریاحی از سال ۱۳۲۷ که آغاز کار او در فرهنگ بود، دبیر و رئیس دبیرستانهایی در قم، گرگان، قزوین و تهران، رئیس دانشسرای گرگان (از ۱۳۳۰) و استاد دانشگاه تهران (تا ۱۳۵۷) بوده است. او از ۱۳۳۵ به مدت پنج سال عضو هیئت مؤلفان لغت نامه دهخدا بود. از سال ۱۳۲۷ عضو هیئت مدیرهٔ جامعهٔ لیسانسیه های دانشسرای عالی بود. در ابتدای سال ۱۳۴۰ عهده دار مدیرکلی وزارت فرهنگ شد، و در مدت سه سال در پرتو تجربه هایی که طی سال های تدریس دبیرستانی از وضعیت نابسامان کتاب های درسی داشت، طرح سامان دهی و یکنواخت سازی کتاب های درسی دبیرستانی را به اجرا درآورد. هدف این طرح، خارج ساختن کتاب های درسی از میدان رقابت ناسالم ناشران و مؤلفان، قرار دادن کار تألیف و چاپ کتاب های درسی دبیرستانی در اختیار وزارت فرهنگ، و انتشار کتاب های درسی دبیرستانی با کیفیت مناسب بود. طرح کتاب های درسی با وجود مخالفت ها و دخالت های گسترده ناشران و مؤلفان ذی نفع در تهیه و چاپ کتاب های درسی، طی چند مرحله به اجرا درآمد، و نهایتاً در سال ۱۳۴۲ با تأسیس سازمان کتاب های درسی وابسته به وزارت فرهنگ (بعداً وزارت آموزش و پرورش) برای تألیف کتاب های درسی جدید، موجبات ارتقای کیفیت آموزش دبیرستانی را فراهم آورد. محمدامین ریاحی ضمن چند مقاله در ماهنامهٔ آموزش و پرورش (سال ۱۳۴۲) و نیز در مقاله ای با عنوان ماجرای کتاب های درسی (۱۳۷۷) شرحی از اقدامات خود در وزارت فرهنگ را در آن دوره آورده است.
محمدامین ریاحی طی سال های بعد عهده دار چندین سمت فرهنگی از جمله رایزنی فرهنگی ایران در کشور ترکیه و تدریس در دانشگاه آنکارا (از ۱۳۴۲)، دبیرکلی هیئت امنای کتابخانه های عمومی کشور (از ۱۳۵۰)، نیابت ریاست فرهنگستان ادب و هنر ایران ایران، ریاست بنیاد شاهنامه فردوسی (از ۱۳۵۴)، ریاست دانشکده هنرهای دراماتیک، مشاور وزیر فرهنگ و هنر، و وزارت آموزش و پرورش (۱۳۵۷) بود.
wiki: محمدامین ریاحی