کلمه جو
صفحه اصلی

مانکجی لیمجی هاتریا

دانشنامه عمومی

مانِکجی لیمجی هاتَریا ناموَر به درویش فانی (۲۱ آذرماه ۱۱۹۲ خورشیدی در موراسومالی از توابع بندر سورات در هندوستان تا ۱۲۶۹ خورشیدی در تهران) از سران و دانشمندان زرتشتی و نخستین سفیر پارسیانِ بمبئی در ایران در عصر ناصرالدین شاه قاجار بود که بسیاری تجدیدِ حیاتِ دوبارهٔ مزدیسنا در قرن اخیر در ایران را نتیجهٔ تلاش های وی می دانند. او در اصلاح امور زرتشتیان در دو منطقهٔ زرتشتی نشینِ ایران یعنی کرمان و یزد کوشش های بسیاری نمود و ضمنِ برجای گذاشتنِ آثار و بناهای بسیار از خود، سرانجام موفق به الغای مالیاتِ جزیه برای زرتشتیان گردید.
رئیس انجمن اکابر صاحبان پارسی و امنای آن انجمن به وسیله حکومت هندوستان.
وساطت میستر ر.ف. تامسن، وزیرمختار انگلیس در تهران.
سردین شاه مانکجی بتیت، رئیس انجمن بهبود حال زرتشتیان ایران.
وزیرخارجه انگلستان موسوم به ارل آو گرانویل. (طبق نامه ۲۷ ژوئیه ۱۸۸۲ به سفارت تهران).
مانکجی لیمجی هاتریا در توابع بندر سورات در هندوستان به دنیا آمد. نیاکان او از زرتشتیانی بودند که در آغاز حکومت صفویان و تحت تأثیر فشارهای مذهبی این حکومت از ایران به هندوستان مهاجرت کرده بودند و جامعهٔ پارسیان هند را تشکیل داده بودند.
مانکجی در جوانی وارد خدمات دولتی و نظامی شد و ظاهراً پیشکاری برخی از تجار را به عهده گرفت و به نقاط مختلف هند سفر کرد. او در سال ۱۲۰۷ خورشیدی از بندر سورات به همراهِ پدر و همین طور سایر اعضای خانواده اش به بمبئی رفت.
وقتی که مانکجی پس از سر و صورت دادن کارهای زرتشتیان و اقامت طولانی در ایران به هندوستان مراجعت کرد تا گزارش کار خود را به انجمن اکابر پارسیان بدهد، پارسیان در ۷ مه سال ۱۸۶۵ میلادی با برگزاری مجلسی به ریاست مهربان جی پانده از وی قدردانی کردند و ۲۰۱۸۵ روپیه نقد و یک شال کشمیری با سپاس نامه به او اهدا شد. مانکجی در پاسخ به این سپاس گفت: «آنچه انجام داده ام، وظیفه دینی، وجدانی، انسانی و ملی من بوده است.»

نقل قول ها

مانکجی لیمجی هاتریا (Maneckji Limji Hataria) ملقب به درویش فانی (زادهٔ:۲۱ آذرماه قدیم۱۱۹۲ خورشیدی برابر با۱۲۳۰ هجری قمری در قصبه موراسومالی از توابع بندر سورات در هندوستان، درگذشتهٔ:۱۲۶۹ خورشیدی در تهران)، از سران و دانشمندان زرتشتی و نخستین سفیر پارسیان بمبئی در ایران در عصر ناصرالدین شاه قاجار می باشد که بسیاری تجدید حیات دوباره آئین زرتشت در قرن اخیر را نتیجه زحمات بسیار و تلاشهای طاقت فرسای وی می دانند.
• «وقتی در مملکتی الواط و اشرار درصدد خرابی مملکت هستند و حتی از قتل وزرای مملکت نیز دریغ نمی نمایند، پس ببینید به زرتشتیان آن زمان چه می گذشته است!؟... اگر ده یک این ظلم ها به طوائف دیگر وارد می آید شاید اثری از آنها نبود و اینها بودند که مقاومت نمودند و آن هم ایمانشان بود.»در سخنرانی که در سال ۱۸۶۳ میلادی در بمبئی ایراد کرده است• وی در جای دیگر درباره وقایعی که در دوران اقامت خود در ایران رخ داده است، می گوید:• نمیرانیان، دکتر کتایون، زرتشتیان ایران پس از اسلام تا امروز، انتشارات مرکز کرمان شناسی، چاپ اول:۱۳۸۷، برگه ی: ۲۷۲

پیشنهاد کاربران

مانکجی پور لیمجی پور هوشنگ هاتریا در سال ۱۱۹۲ خورشیدی ( ۱۸۱۳ میلادی ) در _موراسومالی_ یکی از بخش های بندر ( ( سورات ) ) زاده شد. نیاکانش از زرتشتیانی بودند که در روزگار صفویه از ایران به هندوستان مهاجرت کرده بودند.
مانکجی صاحب از بمبئی با کشتی بخار به سوی ایران رهسپار شد و از قضا در آن کشتی با میرزا حسین خان سپهسالار ( مشیرالدوله: سفیر کبیر دولت ایران ) که از ماموریت “سرکنسولگری بمبئی” به ایران باز می گشت، آشنا شده و این آشنایی به دوستی تبدیل شد و سپهسالار نیز همواره پاس احترام او و زرتشتیان را نگهداشت.
مانکجی در ۱۲۳۳ خورشیدی در بندر بوشهر پیاده شد و از راه شیراز به یزد رفت. پس از چهارده ماهی که در یزد بود، به کرمان رفت و از آنجا در ماهان با رحمت علی شاه ( قطب دراویش نعمت الهی ) روابط دوستی عمیقی ایجاد کرد و از جانب وی به ( ( درویش فانی ) ) نامور شد.
وی خدمات زیادی برای زرتشتیان ایران به ارمغان و یادگار گذاشت و کتاب های ( ( اظهار سیاحت ایرانیان ) ) ( شرح مختصر ایام اقامتش در ایران ) و ( ( جامعه مانک ) ) را به زبان های گجراتی و فارسی چاپ کرد.
از مهترین خدمات وی الغای مالیات جزیه برای زرتشتیان در ایران بود.


کلمات دیگر: